چکیده:
مثنوی «عرفان» یکی از مهمترین آثار منظوم بیدل دهلوی است که برمبنای عشق و با تبیین رابطة خداوند و انسان آغازمیشود و به شرح حقایق کائنات و نکات عرفانی- فلسفی و مسائل جهانشناسی، انسانشناسی و معرفتشناسی میپردازد. بیدل در این مثنوی - چنانکه رسم عرفاست - مطالب خویش را با داستانپردازیهای خاصّ همراهمیسازد. یکی از تأثیرگذارترین حکایات این مثنوی، داستان «کامدی و مَدَن» است؛ بیدل با طرح مفاهیم اخلاقی و عرفانی در این داستانِ عاشقانه، طالبِ حقیقی را برای حصول به معرفت و کمال، به مکاشفة درونی دعوتمیکند و تنها راه وصول به معشوق حقیقی را فانیشدن در دریای عشق میداند. پژوهش حاضر ضمن معرّفی این داستان، به تحلیل و تبیین درونمایههای آن پرداختهاست. براساس یافتهها، پیکرۀ اصلی این داستان برپایۀ عشق، عرفان و اخلاق بناشدهاست؛ از نگاه بیدل، عشقِ حقیقی با هستی عاشق سرشتهشده و عاشق را تا سرحدّ مرگ و جنون میکشاند، امّا با امید، سعی و همّت و صبر و توکّل میتوان به وصالِ جاودانگی نائلآمد.
Mathnavi "Erfan" is one of the most important poetic clues of Bidel Dehlavi,which is started base on love according to explaining of relationship between hamun and God, also this clue describes the facts of beings, philosophically and mystical points. Bidel gathers all his own evidens with especial telling-stories,base on all gnostics traditions.one of the most effective stories of this clue, is lyric story(kameday and Madan), this story shows the factual and ddeful love of two Indian youth, who go forward in the union way nonexistence bound. Bidel invites liberated and the fact willingness human to inner revelation and spiritual ascension, for acquisition of perfection and factual cognition. Inaddition, he knows that the unique way of reaching to enternal beloved is perishing in Love Sea. The aim of this research is introducing one of the Persian lyric stories in subcontinent which the Persian researchers havn,t paid attention to this. In this paper, not only the researcher introduces this story, but also she works on its content and thematic explaining. Base on the findings of the research, the main sculpture of this story is built on love, mysticism and behavior. Base on Bidel view, the factual love is formed with lover,s possession, and protracts the lover till death and madness, but they can reach to sempiternal union with effort, endeavor, patience,attempt and reliance.
خلاصه ماشینی:
تاریخ دریافت:11/9/1397 فصلنامه علمی عرفان اسلامی تاریخ پذیرش:23/2/1398 سال هجدهم، شماره 70، زمستان 1400 تحلیل درونمایههای عرفانی و اخلاقی در داستانی از بیدل دهلوی سودابه بخشایی 1 زرّین تاج واردی 2 چکیده مثنوی «عرفان» یکی از مهمترین آثار منظوم بیدل دهلوی است که برمبنای عشق و با تبیین رابطة خداوند و انسان آغازمیشود و به شرح حقایق کائنات و نکات عرفانی- فلسفی و مسائل جهانشناسی، انسانشناسی و معرفتشناسی میپردازد.
مثنوی «عرفان» داستان عشق، آفرینش هستی و انسان است؛ بیدل در این مثنوی، بدون هرگونه سرآغازی تحتعنوان تحمیدیه، مناجات یا هرنوع «سرآغازنامهای» که غالباً در آثار کلاسیک میبینیم، به یکباره از خلقت آدم(ع) وآدمی(انسان)، پس از بیتی نغز در وصف کانون و بنیاد هستی یعنی «عشق»، سخن را ازسرمیگیرد: [%%ابتدای جدول%%عقل و حس، سمع و بصر، جان و جسد; ; هــمه عشــق است، هو الله احد عشق از مشت خاک آدم ریخت; ; آنقدر خون که رنـگ عالم ریخت چــیست آدم؟ تــجــلّی ادراک; ; یــعنی آن فـــهم مـعنی لــولاک قلزم کاینات و هرچه در اوسـت; ; جـوش بـی تابی حـقیقت اوسـت ; ; (بیدلدهلوی، 1388: 29) %%انتهای جدول%%] این مثنوی دربرگيرندۀ يك دورۀ كامل از جهانشناسی، انسانشناسی و خداشناسی عرفانی بيدل است؛ مثنوی عرفان از آثار گرانقدر شعر عرفانی به زبان فارسی است كه در آن نور حكمت الهي با زبان شيفتۀ شاعرانه يكیشدهاست و بی هيچ تعصّبی ميتوان آن را بهلحاظ عمق و ژرفای انديشه و زبان، هموزن و همسنگ آثاريی چون مثنوی معنوی و حديقۀ سنايی و منطقالطّير عطّار بهحسابآورد.