چکیده:
امروزه مدیران مستقل بهعنوان یکی از مهمترین نهادهای راهبری شرکتی خوب از مرحلۀ آموزه گذر کرده و به مفهومی غالب در حقوق شرکتها تبدیل شدهاند. این مدیران از آن مقدار انعطافپذیری و جامعیت برخوردارند که با دغدغههای نظامهای حقوقی مختلف سازگاری یابند. بنابراین، اگرچه مدیران موصوف برای اولین بار در حقوق امریکا و انگلیس بر مبنای نظارت کارآمدترِ هیئت مدیره بر مدیریت اجرایی شرکتها پذیرفته شدند، اما همزمان قابلیت آن را دارند که در حقوق ایران و سایر کشورها نیز بهمنظور حمایت از حقوق سهامداران اقلیت مورد استفاده قرار گیرند. از همین رو، بانک جهانی در راستای رتبهبندی کشورها به لحاظ سهولت کسب و کار به حضور مدیران مستقل در ترکیب هیئت مدیره بهعنوان یکی از شاخصهای کلیدی توجه خاصی دارد. لذا با عنایت به اینکه وجه ممیزۀ نهاد مدیران مستقل از سایر مدیران شرکت، عنصر استقلال بوده و نهاد یادشده از طریق دستورالعمل حاکمیت شرکتی سازمان بورس و اوراق بهادار (1397) و لایحۀ حمایت از سهامداران خُرد (1398) در حال رسوخ به حقوق شرکتهای ایران است، پژوهش حاضر برای اولین بار با روش تحلیلی- تطبیقی و پس از طرح برخی از ملاحظات بسیارمهم در صدد برآمده است با تحلیل نحوۀ احراز استقلال مدیران مستقل اِشکالات وارد بر آن را به انضمام اصلاحات پیشنهادی گوشزد نماید.
Nowadays, independent directors as one of the most important institutions of good corporate governance has progressed from doctrinal stage into a dominated concept in corporate law. These directors have the flexibility and comprehensiveness to adapt to the concerns of different legal systems. Thus, although they were first accepted into American and British law based on more effective board monitoring of the company's management, they also have the potential to be used in Iranian and other countries' law to protect the rights of minority shareholders. Therefore, in order to rank countries in terms of ease of doing business, the World Bank pays special attention to the presence of independent directors in the composition of the board of directors as one of the key indicators. Therefore, considering that the main distinguishing feature of independent directors from other directors is their independence and that this institution is entering the Iranian Companies Law through the Corporate Governance Instruction of the Stock Exchange and Securities Organization and the Bill for Protection of Small Shareholders; For the first time, the present study has tried to use analytical-comparative method and after proposing some very important considerations, By analyzing how to achieve independence of independent directors, to point out the problems with it along with the proposed corrections.
خلاصه ماشینی:
لذا با عنايت به اينکه وجه مميزة نهاد مديران مستقل از ساير مديران شرکت ، عنصر استقلال بوده و نهاد يادشده از طريـق دسـتورالعمل حاکميـت شـرکتي سـازمان بورس و اوراق بهادار (١٣٩٧) و لايحۀ حمايت از سهام داران خـرد (١٣٩٨) در حـال رسـوخ بـه حقوق شرکت هاي ايران است ، پژوهش حاضر براي اولين بار با روش تحليلي- تطبيقي و پـس از طرح برخي از ملاحظات بسيارمهم در صدد برآمده است با تحليل نحوة احراز اسـتقلال مـديران مستقل اشکالات وارد بر آن را به انضمام اصلاحات پيشنهادي گوشزد نمايد.
از همين روي است که به عنوان يکـي از سـازوکارهاي راهبـري شـرکتي خوب ، مديران مستقل بر مبناي تقويت نظارت بـر عملکـرد مـديريت (اجرايـي) و جلـوگيري از سوءاستفاده هاي احتمالي مورد پـذيرش واقـع شـده اند؛ ايـن مـديران بـا توجـه بـه اسـتقلال از مديريت ، از اين توان برخوردارند کـه ضـمن حمايـت از منـافع سـهام داران پراکنـده در مقابـل فرصت طلبيهاي مديريت و به ويژه مديرعامل به کـاهش مشـکل نماينـدگي بـين سـهام داران و مـديريت کمـک نماينـد (al, et Kraakman ٢٠٠٩: ٦٥-La٦٤ ;Mira &Gilliganm, ٢٠١٣: ٤٦٠).
در ايران نيز ازآنجا که به شيوة سنتي ساختار مالکيت در اغلب شرکت هاي سهامي بـه صورت متمرکز است و تعـداد زيـادي از شـرکت ها تحـت کنتـرل دولـت ، سـهام داران نهـادي و خانواده ها قرار دارند (رضازاده و خاني لنگلي، ١٣٩٤: ١٣٤)، بروز مشکل موصوف متصـور اسـت ؛ به ويژه آنکه امروزه مشخص شده است که با وجود تدابير قانون تجارت ايران در خصوص انتخاب مديران (رأيگيري ادغامي) که تلاش دارد به نحوي از حقوق سهام داران اقليت حمايـت نمايـد، پيچيدگيهاي رفتار سهام داران کنترل کننده به نحوي است که اين تدابير را بياثر کـرده اسـت (يوسف زاده و ديگران ، ١٣٩٨: ٣٦٤).