چکیده:
امروزه بیمههای عمر و مستمری از مصادیق بسیار اثرگذار و پرکاربرد در عرصه اقتصادی و اجتماعی هستند. در این نوع بیمهها اشخاص قادرند با صرفهجوئی در هزینهها و پرداختهای مستمر ماهیانه، سرمایهای را فراهم کنند که تأمین هزینههای تحصیل فرزندان، جهیزیه، ساخت مسکن و... را میسر کند. بیمه عمر و زندگی با توجه به ویژگیهای خاص خود میتواند تا حدود زیادی متضمن به وجود آمدن آرامش و آسودگی خاطر خانواده در حال و آینده باشد. از این رهگذر آمارهای موجود نشان دهنده آن است که امروزه تعداد قراردادهای بیمه عمر رو به افزایش نهاده است. فقهای شیعه، قرارداد بیمه عمر را به دلیل شمول عمومات ادله صحت عقود و تبعیت از قواعد عمومی قراردادها و مبرا بودن از موانع فقهی و محصور ندانستن عقود در قالبهای معین و معهود، به عنوان عقدی مشروع و مستقل پذیرفتهاند، هرچند که آنها معتقدند قرارداد بیمه عمر، میتواند با اندراج در برخی عقود معین و نهادهای حقوقی، مانند صلح، هبه معوض، مضاربه و تعهد به نفع شخص ثالث و... منعقد گردد. در بیمه عمر و زندگی، اگر بیمه شده در طول مدت بیمه فوت شود و یا در پایان زمان بیمهنامه زنده باشد، بیمهگر سرمایه را میپردازد و تنها شرط لازم اعتبار بیمهنامه است که وابسته به پرداخت حق بیمه در سررسیدهای مقرر خواهد بود. بدین لحاظ این نوع بیمهنامه علاوه بر این که دارای خصوصیت و عنصر تأمین بوده، مشکلات اقتصادی بازماندهها را پوشش میدهد و دارای عنصر پسانداز و تشکیل سرمایه نیز میباشد که عنصر بسیار با ارزشی است.
Today, life and pension insurance are very effective and widely used in the economic and social fields. In this type of insurance, individuals are able to save money by continuing to pay for their children's education, dowry, housing construction, and so on. Life insurance, due to its special features, can to a large extent ensure the peace and comfort of the present and future family. In this way, the available statistics show that the number of life insurance contracts is increasing today. Shiite jurists have accepted the life insurance contract as a legitimate and independent contract due to the generality of the reasons for the validity of the contracts and following the general rules of the contracts and being free from jurisprudential obstacles and not confining the contracts in certain and conventional forms, although they believe the insurance contract Omar can be concluded by entering into certain contracts and legal institutions, such as peace, exchange, Mudaraba and commitment in favor of a third party, etc. In life insurance, if the insured dies during the insurance period or is alive at the end of the insurance period, the insurer pays the capital and the only necessary condition is the validity of the insurance policy, which will depend on the payment of the premium at the due dates. Therefore, this type of insurance, in addition to having the characteristics and element of security, covers the economic problems of the survivors and also has the element of savings and capital formation, which is a very valuable element.
خلاصه ماشینی:
به مرور زمان اين موضوع مورد توجه قرار گرفت که تأسيس بيمه حتي قادر است برخي از اين گونه زيانها را تحت پوشش قرار داده و بخشي از صدمات و لطمات مادي و يا معنوي ناشي از فوت يک شخص و آثار اين حادثه بر ديگران را نيز ترميم نمايد و بدين ترتيب ضرورت وجود نهادي حقوقي موسوم به بيمه عمر به وجود آمد.
از آنجا که قراردادهاي بيمه عمر به شرط حيات، در حقيقت نوعي سرمايه گذاري و پس انداز هستند و تابع شرايط قرارداد منعقده فيمابين بيمه گر و بيمه گذار، بنابراين پيچيدگي زيادي ندارند و در عمل نيز کمتر باعث بروز مشکل ميشوند، در حالي که قراردادهاي بيمه عمر به شرط فوت به لحاظ پيچيدگي و ظرافت خاص اين قراردادها، نکات بسيار حساسي دارند که بايد از لحاظ فقهي ـ حقوقي مورد بررسي قرار گيرند.
تعليق در بيمه عمر نيز از نوع تعليق در اثر قرارداد است که از نظر فقه و حقوق اسلامي امري پذيرفته شده ميباشد و فقهاي شيعه در اين مورد حکم بر استقلال قرارداد بيمه عمر داده اند (زردرنگ کشکي ، ١٣٩٠، ٨٥).
هرچند اصل نسبي بودن آثار قرارداد ايجاب ميکند که آثار هر عقدي صرفا نسبت به طرفين قرارداد و قائم مقام ايشان جريان پيدا کند، ولي در قراردادهاي بيمه عمر در مواردي که شخص ثالث به عنوان ذينفع تعيين ميشود، در واقع از اين اصل تخلف ميشود ليکن ، به اعتبار قرارداد لطمه اي وارد نميسازد بلکه امر متعارف و پذيرفته شده اي نيز به حساب ميآيد (شهيدي زندي ،١٣٩٣، ١٧٢).