چکیده:
در استان گلستان چندین شهر کهن (شهرهای تاریخی از جمله: دشت حلقه، تمیشه، شهرک گبری قلعه و شهر اسلامی جرجان) وجود دارد که سرشار ار راز و رمزهای ناگفته و کم گفته شده است. هر کدام از این شهرها ناظر بر رویدادهای تاریخی تلخ و شیرین در سیر تحول این سرزمین ادب و تاریخ ـ استان گلستان ـ هستند که از منظر بررسیهای تاریخی، باستانشناسی، معماری و شهرسازی و... اهمّیت بسیار دارند. شوربختانه پیرامون هر کدام از آنها آنگونه که شایسته و بایسته است، پژوهش و بررسی نشده است و شوربختانهتر آنکه هیچ کدام نیز شناسانده نشدهاند. در گزارش پیش رو به بررسی و شناساندن یکی از مهمترین شهرهای تاریخی، یعنی «دشت حلقة» شهرستان مینودشت پرداخته میشود، امیدوارم که بتوانم در شمارههای بعدی شهرهای کهن و تاریخی دیگر استان گلستان را بررسی کنم و آنها را بشناسانم.
خلاصه ماشینی:
ویژگیهای انقلاب شهرنشینی عبارتاند از: 1ـ وسیع شدن استقرارها متناسب با ازدیاد جمعیت در آنها؛ 2ـ ازدیاد درآمدهای سازمانهای اداری شهرها در نتیجة پرداختیها و مالیاتها؛ 3ـ بنای ساختمانهای عامالمنفعه؛ 4ـ اختراع خط و استفاده از نگارش جهت برقراری ارتباطات؛ 5ـ توسعه و پیشرفت علوم؛ 6ـ تجارت راه دور اشیاء تجملی؛ 7ـ به وجود آمدن طبقات اجتماعی؛ 8 ـ ایجاد تخصص در کار در نتیجة تأمین معاش افزارمندان به وسیلة اجتماع؛ 9ـ ایجاد سازمانهای سیاسی؛ 10ـ طبیعت گرایی در هنر و پدید آمدن هنرهای نمایش تجسمی2 با این مقدمه که هدف از آن آماده کردن ذهن خواننده و جلب توجّه به اهمّیت وجود شهر تاریخی «دشت حلقه» در استان گلستان بود، به شناساندن این شهر پرداخته میشود: شهر تاریخی دشت حلقه موقعیت: شهر تاریخی «دشت حلقه» در 5/2 کیلومتری شمال جادة بینالمللی آزادشهر ـ مینودشت، 12 کیلومتری غرب شهر مینودشت، 13 کیلومتری شمال شرقی آزادشهر و 15 کیلومتری جنوب شرقی گنبد کاووس واقع شده است.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) موقیت روستای دشت حلقه، بخش مرکزی شهرستان مینودشت پیشینة بررسیها و پژوهشهای باستانشناسی شهر تاریخی دشت حلقه در سال 1353، همزمان با سومین فصل کاوشهای باستانشناسی شهر تاریخی جرجان،4 بهوسیلة آقای «دکتر کیانی»5 شناسایی و مورد بررسی و کاوش قرار گرفته است.
در قسمت جنوب شرقی شهر، تپة مرتفعی به ارتفاع 20 متر، مساحت 3 هکتار و پیرامون (محیط) 824 متر وجود دارد که به احتمال زیاد، دژ یا آکروپل شهر بر روی این تپه بنا شده است.
9 محوطة باستانی دشت حلقه در اصل یک تپة پیش از تاریخ بوده که در دورة تاریخی، قلعه یا شهری بر روی آن بنا شده است.
با مطالعة سفالهای به دست آمده از تپه، مشخص میشود که این تپه در اصل یک تپة پیش از تاریخی بوده که در زمان احداث شهر، آکروپل یا دژ شهر را بر روی آن بنا نهادند.
این شهر تاریخی طی سال 1357 – 1350 به سرپرستی دکتر کیانی مورد کاوش و بررسی علمی باستان شناسی قرار گرفت.