چکیده:
با توجه به اهمیت نقش صادرات در ارتقای بهرهوری، در این تحقیق با استعانت از یک مدل پانل برای زیرگروههای بخش صنعت طی دوره زمانی 1393-1380 در اقتصاد ایران، اثرات سرریز بهرهوری حاصل از صادرات کالاها مورد ارزیابی قرار میگیرد. برای این منظور بهرهوری به صورت تابعی از شاخصهای سرریز افقی و عمودی صادرات و همچنین سرمایه انسانی و واردات قرارگرفته است. تاثیرپذیری بهرهوری هر بخش از صادرات همان بخش، اثر سرریز افقی و اثرگذاری صادرات یک بخش بر بهرهوری سایر بخشهای اقتصاد، اثر سرریز عمودی گفته میشود. نتایج نشان میدهد که صادرات میتواند موجب اثر سرریز افقی مثبت شود. اندازه سرریز افقی بستگی به میزان سرمایه انسانی دارد. اگر سطح سرمایه انسانی در زیرگروههای بخش صنعت افزایش یابد، اثر سرریز قویتر خواهد بود. همچنین شواهد حاکی است که اثر سرریز عمودی از طریق پیوندهای پیشین منفی و غیر معنیدار و از طریق پیوندهای پسین مثبت و معنیدار است.
Exports of goods and services could be considered as an important factor that contribute to the productivity of different sectors of the economy. The effects of exports on firm’s productivity in similar stage of the production chain known as horizontal spillovers and the effects of exports on firm’s productivity in other sectors is called vertical spillovers. The vertical spillovers occur through forward and backward linkages between thesectors. Meanwhile, human capital in different sectors could enhance or intensify the spillover effects of exports. In this paper, we examine the impacts of exports onproductivity using a panel data of firms inthe Iranian manufacturing sector for the period 2001-2014. The productivity of factors of production is first estimated by applying the growth accounting method, and then productivity is treated as a function of horizontal and vertical spillovers of exports as well as human capital and imports. The findings show that exports cause positive horizontal spillover effects, however, its impactimproves withincreasing the level of human capital. Furthermore, our results illustrate that vertical spillover effects through forward linkages is negative and insignificant, but it is positive and significant through backward linkages.
خلاصه ماشینی:
ارزیابی تأثیر سرریز صادرات در بهره وری بنگاه ها و هم چنین بررسی تأثیر قابلیت جذب فّناوری های خارجی ازسوی بنگاه های تولیدی و صادراتی در سرریز نیاز به مطالعة کاربردی در اقتصاد ایران دارد؛ ازاین رو، در تحقیق حاضر با استفاده از مدل اقتصادسنجی پانـل بـرای زیرگروه های بخش صـنعت طـی دورة زمـانی ١٣٨٠- ١٣٩٣ ایـن امـر بررسـی مـی شـود.
مطالعات داخلی در زمینة تأثیر صادرات و تجارت خارجی در بهره وری را می تـوان بـه سه گروه تقسیم کرد: گروه اول ماننـد پـژوهش هـای طیبـی و دیگـران (١٣٨٧)، مبـارک و محمدلو (١٣٨٧)، و آذربایجانی و دیگران (١٣٩٠) مطالعاتی بین کشوری اند که با اسـتفاده از روش داده های ترکیبی انجام شده اند؛ گروه دوم ازقبیل پژوهش هـای شـاه آبـادی (١٣٨٦) و اثنی عشری و دیگران (١٣٨٩) فقط برای کشور ایران و با استفاده از مدل های سـری زمـانی صورت گرفته اند؛ دستة سوم مطالعاتی برای زیرگروه های بخش صنعت ایران اند که می توان به پژوهش های مهرآرا و محسنی (١٣٨٣)، حسینی نسب و غوچی (١٣٨٦)، یاوری و دیگران (١٣٨٩)، راسخی و حق جو (١٣٩٤)، و لطفعلی پور و دیگران (١٣٩٤) اشاره کرد.
سرریز بهره وری به واسطة پیوندهای پسین درقالب چند کانال امکان پذیر است : الف ) افزایش صادرات در هر صنعت یا بخش موجب می شود کـه تقاضـا برای کالاهای واسطه در صنایع بالادستی افزایش یابد یا تقاضای جدید ایجاد شود (Alvarez ٢٠٠٨ and Lopez)؛ ب) بنگاه های صادراتی در صنایع پایین دستی به دنبال بهبود کیفیت کالاها و افزایش دانش فنی در سطح جهانی اند.