چکیده:
یکی از محرکهای اصلی پیچیدگی صادرات و تغییر در ساختار تولید کشورهای درحالتوسعه میزان توانمندیهای مولد (دانش انباشتشده) است. سرمایهگذاری خارجی، واردات، سرمایة انسانی، کیفیت نهادها، تشکیل سرمایه، و... ازجمله مؤلفههای ایجادکنندة توانمندیهای مولدند. یکی از اهداف اصلی این مطالعه بررسی تأثیر مؤلفههای یادشده در پیچیدگی صادرات غیرنفتی در کشورهای درحالتوسعه است. اساساً این سؤال مطرح است که آیا تأثیرگذاری این عوامل در میزان پیچیدگی صادرات متناسب با سطح توسعهیافتگی کشورها متفاوت است؟ بهاینمنظور، با استفاده از دادههای تلفیقی سالهای 1997 تا 2013 کشورهای درحالتوسعه، میزان تأثیرگذاری این مؤلفهها بررسی شد. آزمون هاسمن استفاده از مدل اثرات ثابت را تأیید کرده، ولی بهدلیل وجود ناهمسانی واریانس و خودهمبستگی در مدل اثرات ثابت مدل نهایی بهصورت FGLS تخمین زده شده است. نتایج نشان میدهد: 1. مؤلفههای ایجادکنندة توانمندیها بر پیچیدگی صادرات کشورهای درحالتوسعه برحسب سطح درآمد متوسط، بالا، و پایین مشابه و یکسان نیست؛ 2. متغیر موجودی سرمایة مستقیم خارجی تنها عاملی است که در هر سه دسته از کشورهای بررسیشده تأثیر معناداری در پیچیدگی صادرات کشورها داشته است.
One of the main drivers of exports complexity and changes in production structure in developing countries is productive abilities (accumulated knowledge). This paper aims to estimate the effectiveness of factors driving productive abilities on exports complexities of developing countries using a panel data for the period 1997-2013 and Generalized Least Squares method. The result shows that factors generating productive abilities on export complexities in developing countries are heterogeneous across income levels and that foreign direct investment is the only factor which has a significant impact on country’s export complexities. Developing countries need to increase their exports complexity through attracting foreign direct investment in order to achieve high economic growth.
خلاصه ماشینی:
با عنایت به این که ایـران بـه مثابـة یکـی از کشورهای درحال توسعه با سطح درآمد متوسط است ، نتایج این مطالعه می توانـد در تعیـین خطوط راهنما برای سیاست گذاران به منظور افزایش صادرات پیچیده ازطریق توجه دادن بـه توانمندی های مولد در کنار مزیت های نسبی مفید باشد.
بدین ترتیب ، این سؤال اساسی مطرح است که آیا عوامل تعیین کنندة توانمندی های مولد بر پیچیدگی صادرات غیرنفتی کشورهای درحال توسعه برحسب سه سطح درآمدی متوسط ، بالا، و پایین متفاوت اند؟ اگر پاسخ مثبت است ، میزان تأثیرگذاری مؤلفه های تشـکیل دهنـدة توانمندی های مولد برحسـب هریـک از گـروه کشـورهای درحـال توسـعه برطبـق سـطح درآمدی چیست ؟ در این مقاله ، تلاش می شود ضمن انـدازه گیـری شـاخص پیچیـدگی صـادرات گـروه کشورهای موردبررسی ، به تخمین ضرایب متغیرهای تعیین کنندة توانمندی ها بـر پیچیـدگی صادرات غیرنفتی طی سال های ١٩٩٧ تا ٢٠١٣، با استفاده از داده هـای تـابلویی و بـه روش اثرات ثابت پرداخته شود.
این کـه ایـن نتایج بدون لحاظ صادرات نفت ، گاز، و فـرآورده هـای نفتـی کشـورهای درحـال توسـعه و درنظرگرفتن ویژگی گروه کشوری (مثلاً کشورهای درحال توسعه بدون چین و کشـورهای درحال توسعه با سطح درآمد متوسط و بالا) به یافته های تقریباً مشابهی دست خواهیم یافت نیاز به بررسی دارد که درادامه بدان پرداخته می شود.
متوسـط شاخص پیچیدگی صادرات غیرنفتی برای کشورهای درحال توسعه بـا سـطح درآمـد بـالا، متوسط ، و پایین طی سال های ١٩٩٧ تا ٢٠١٣ به ترتیب نزدیک بـه ١٢٧٢٨، ٨٦٠٨، و ٥٧٣٤ واحد است .