چکیده:
چگونگی اثرگذاری نوسانات نرخ ارز بر تجارت خارجی همواره مورد توجه اقتصاددانان و سیاستگذاران بوده است که البته تئوریها و نتایج متفاوت و بعضاً متناقضی در مورد آن مطرح شده است. در این مطالعه اثر نوسانات نرخ ارز بر تراز تجاری ایران با دو کشور آلمان و ترکیه، مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته است. نتایج حاصل با استفاده از مدل خود بازگشتی با وقفههای توزیعی غیرخطی ، بیانگر وجود رابطه بلندمدت و اثرات نامتقارن نوسانات نرخ ارز بر تراز تجاری ایران در رابطه با هر دو کشور، میباشد. منحنی J در رابطه با ترکیه مورد تأیید، اما در مورد کشور آلمان مورد تأیید قرار نمیگیرد. لذا با توجه به شرایط اقتصادی ایران سیاست کاهش ارزش پول به تنهایی نمیتواند به عنوان ابزار بهبود تراز تجاری در نظر گرفته شود. وابستگی به واردات و کششپذیری پایین واردات و صادرات غیرنفتی از جمله مشکلاتی است که باید مورد توجه قرار گیرد
The effect of exchange rate fluctuations on foreign trade has always been the focus of economists and economic policymakers. It should be noted that different and sometimes contradictory theories and conclusions have been raised. This study examined the effect of exchange rate fluctuations on Iran's trade balance with Germany and Turkey. The results have been reviewed and compared. These results using NARDL model show the long-run relationship and the asymmetric effects of exchange rate fluctuations on Iran's trade balance with respect to both countries. The J curve has been approved in relation to Turkey, but this phenomenon is not confirmed in relation to Germany. Therefore, considering the economic conditions of Iran, the devaluation policy alone cannot be considered as a policy to improve the balance of trade. The dependence of the domestic sector on the import of primary goods and final products and the low elasticity of non-oil imports and exports are the problems which need to be addressed in economic policies.
خلاصه ماشینی:
نتایج حاصل با استفاده از مدل خودبازگشتی با وقفههای توزیعی غیرخطی (NARDL) بیانگر وجود رابطۀ بلندمدت و آثار نامتقارن نوسانات نرخ ارز بر تراز تجاری ایران در رابطه با هر دو کشور است.
بهبیاندیگر، ممکن است صادرات پس از گذشت مدت زمانی واکنش نشان دهد که این موضوع میتواند سبب بدترشدن تراز تجاري کشور در کوتاهمدت شود، اما در بلندمدت کاهش ارزش پول ملی سبب افزایش حجم کالاهاي صادراتی میشود و بهبود کسري تراز تجاري را بههمراه خواهد داشت.
ضرایب و احتمال متغیرهای مؤثر بر تراز تجاری ایران با ترکیه {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} منبع: یافتههای تحقیق جدول ۳ و ۴ نتایج آزمون کران درخصوص دو کشور را بهمنظور بررسی وجود یا نبود رابطۀ بلندمدت نشان میدهد.
نتایج آزمون کران درخصوص روابط تجاری بلندمدت ایران و آلمان {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} منبع: یافتههای تحقیق نتایج آزمون کران بیانگر این است که آلمان بهدلیل اینکه مقدار آمارۀ F در هر دو سطح معناداری ۵ و ۱۰ درصد بیش از کران بالاست، وجود رابطۀ بلندمدت در هر دو سطح معناداری تأیید میشود.
نتایج نشان میدهند که منحنی J در رابطۀ تجاری بین ایران با آلمان تأیید نمیشود و سیاست کاهش ارزش پول همواره و بدون وقفۀ زمانی تراز تجاری را بهبود میبخشد، اما در روابط تجاری با ترکیه این پدیده تأیید میشود.
در روابط تجاری با ترکیه منحنی J تأیید شده است، درواقع با کاهش ارزش پول (افزایش نرخ ارز) تراز تجاری ایران در کوتاهمدت بدتر میشود و در بلندمدت و با گذشت مدت زمانی (بهدلایل بیانشده) بهبود مییابد، درحالیکه درخصوص آلمان این بهبود از ابتدا و بدون گذشت زمان اتفاق افتاده است.