چکیده:
استعاره مفهومی بر پیوند بین زبان و تفکر تاکید دارد و استعاره را پیش از آنکه امری زبانی بداندء به
اندیشه مرتبط میداند. استعاره پیش از آنکه در قالب یک عبارت زبانی بیان شود» ء بر مبنای یک تفکر ذهنی
ایجاد میشود و از این منظر استعارهها ابزاری برای فهم هستند. از جمله کارکردهایی که برای استعاره
مفهومی در یک دستگاه ایدئولوژی برشمردهاند میتوان به مدلسازی و تبیین» بازمفهومسازی» پنهانسازی
ایدئولوژی» عاطفیسازی نظرگاه و پرورش صمیمیّت اشاره کرد. هرچند قصد بر جستجوی این کارکردها
در میان کل اشعار نیستء امّا سعی بر این است تا برای نشان دادن انعکاس ویژه تفکّرات شاعران از این
موضوعات در پافت استعارههای مفهومی استفاده شود. مقالة حاضر بر آن است با بررسی و تحلیل شعر
شاعران سبک عراقی بر اساس استعاره مفهومی و با روش توصیفی- تحلیلی نشان دهدء شاعرانی که از
نظر عقیدتی باهم همسو و همجهتند. ایدههای اصلی و افکار را از همدیگر وام میگیرند و بر طبق استعارة
مفهومی مطرح در شعر الگوی شعرشان را سامان میدهند. سبک شاعرانی که استعارههای مفهومی همدیگر
را با طرحواره تازه ذهنی از هم انّخاذ میکنند» یکسان و نزدیک به هم است. این بحث در سه سطح زبانی
و بیانی و فکری تاثیرات شاعران از شعر الگو را نشان میدهد و همسویی و عدم همسویی را مورد هم-
سنجی قرار میدهد. آنچه مسلّم استء شاعران این عصر در بسیاری از اشعار خود از همدیگر الگو
پذیرفتهاند و در یکی از سه سطح فکری و بیانی و زبانی از هم بهرهمند شدهاند.
خلاصه ماشینی:
استعارة مفهومی در شعر شاعران منتخب سبک عراقی فريده نادري زنوز 1 ، ژاله صراطي* 2 ، محمّد پاشايي مهترلو 3 و حسين حاجيزاده 4 چکیده استعارۀ مفهومی بر پیوند بین زبان و تفكّر تأکید دارد و استعاره را پیش از آنکه امری زبانی بداند، به اندیشه مرتبط میداند.
استعاره پیش از آنکه در قالب یک عبارت زبانی بیان شود، بر مبنای یک تفكّر ذهنی ایجاد میشود و از این منظر استعارهها ابزاری برای فهم هستند.
عطّار، مولوی، حافظ و برخی شاعران دیگر با طرح تصویرهای تازه مفاهیم شعر شاعران قبل را در صورتی نو عرضه کردهاند و بدینسان خاصیّت تداعیگری و آهنربایی استعارۀ مفهومی، سبک این شاعران را به هم نزدیک ساخته و زبان و بیان و تفكّر آنان را مشابه کرده است.
استعاره پیش از آنکه در قالب یک عبارت زبانی بیان شود، بر مبنای یک تفكّر ذهنی ساخته میشود، بر این اساس استعارۀ شناختی از جدیدترین مباحث در حوزۀ بلاغت است که ارتباط بین استعاره و مفهوم را جستجو میکند.
استعاره مفهومی در غزلیّات سعدی و خاقانی اگر اشتراک در تجربهها وجود نداشته باشد عمل رسانگی به هیچ روی موّفق نخواهد بود، بنابراین شاعر شعرِ الگو را تجربۀ مشترک بین خود و مخاطب فرض میکند و بر اساس این تجربه نگاشتی تازه بر موضوع قرار میدهد.
- چون تعبیرات شاعران از مسائل سیاسی اجتماعی در طول زمان تفاوت عمدهای باهم دارد و بیشتر بر اساس بافت ذهنی و پشتوانۀ فرهنگی آنان استوار است، بنابراین نگاهی در سطح بافتار و تنیدگی این مضامین بر اساس دایرۀ کلمات و استعارههای مفهومی، در شعر آنان، نشان از تفاسیرشان از اوضاع زمان، از نظر مادّی و معنوی دارد.