چکیده:
آثار داستانی اسماعیل فصیح به لحاظ دارا بودن نکات روانشناسی» شخصیّتهای ضد و نقیض
روشن و تاریک با آعمال مثبت و منفی» بستر مناسبی برای یافتن تیپهای شخصینی واقعی در
دنیای بیرون از رمان است. پژوهش حاضر, به روش توصیفی - تحلیلی و با رویکرد میانرشتهای»
به بررسی شخصیّت از جهت اقتدارطلب» ماکیاولی» تیپ هم سرسخت یا خودشکوفا بودن در دو
داستان شراب خام و اسیر زمان از اسماعیل فصیح میپردازد. فصیح علاوه بر طرح مضامین ملد نظر
و جذب مخاطب» تیپهای شخصیّتی را نیز به نوعی در رمان تشریح میکند. نتیجه این که» محور
بحث فصیح» شخصیّتهای روشن و تاریک. با افکار مثبت و منفی است. هر چند که برخی از
شخصیّتها به لحاظ تیپ» ترکیبی از دو یا چند شخصیّت هستند.
خلاصه ماشینی:
مسألة پژوهش پیش رو این است که میتوان با توجّه به نظریّههای شخصیّتشناسی روانشناسان بخصوص یونگ (Young) و فروید (Freud) به تحلیل و واکاوی شخصیّتهای بارز رمان اسیر زمان (از جمله سرهنگ نفیسی، علی، جلال آریان، یوسف، شهرناز و افسانه) و نیز شخصیتهای شراب خام (از جمله، جلال، یوسف، ناصر تجدّد، صمد خزایر، مهین و زهرا) پرداخت و به این سؤالات جواب داد که اولاً مباحث روانشناسی تا چه اندازه در آثار داستانی اسماعیل فصیح انعکاس دارد و چرا؟ دوماً شخصیّتهای داستانی رمانهای اسیر زمان و شراب خام اغلب در کدام دسته از تیپهای شخصیّتی روانشناسان جای میگیرند؟ پیشینة پژوهش براساس بررسيها، پژوهش مستقلّی درخصوص موضوع و مضمون این مقاله تاکنون صورت نگرفته است، امّا مباحث این تحقیق نیز عاری از پیشینه نیست.
صحنههاي داستانهای فصیح، بسان زندگی واقعی، گاهی آرام و بیتنش سپری میشود و گاه پرتلاطم و پرتنش؛ بهگونهای که خواننده مدام از اعصاب سمپاتیک (Sympathetic) به پاراسمپاتیک (Parasympathetic) در نوسان میماند؛ صحنههای خشمآوری چون هتک حرمت به سه خواهر زیبا (پری، مهین و زهرا) و مرگ خانوادة پنج نفری آنان در فاصلة زمانی نهچندان دور که با پیدا شدن جسد پروانة زیبای دَه ساله (فصیح، 1370: 109) در کمتر از سه ماه پدر و مادرش نیز سکته کرده و میمیرند (همان: 107 و 108)، تجاوز به مهین و قتل او (همان: 342)، خودکشی زهرا در اثر بارداری ناشی از تجاوز ظالمانه به دست صمد خزایر عرب (همان: 331)، صحنههای دلخراش سر تراشی و شکنجههای ناجوانمردانة افسانه و شهرناز بهدست سرهنگ نفیسی ساواکی، کسی که از زبان آریان «جونور عجیب و عقدهای و فاسد و ظالم...