چکیده:
گذار سیستمی به نظام بینالملل پساجنگ سرد، ماهیت صلح و امنیت بینالمللی را دچار تحول ماهوی و کارکردی نموده است، بنحویکه مولفههای سازای صلح پایدار بینالمللی مشتمل بر نظمسازی در مقابل تهدیدات زیستمحیطی، اقتصادی، اجتماعی و انسانی در سطح ملی، منطقهای و جهانی مفهومپردازی میگردد. در مقاله حاضر روش پژوهش به صورت تبیینی-تحلیلی بوده و با استفاده از منابع اسنادی، ضمن بررسی اهمیت مقوله امنیت زیستمحیطی بعنوان یک پدیده امنیتی نوظهور و پویا، به واکاوی نقش و جایگاه امنیت زیستمحیطی در ارتقای صلح وثبات جهانی و چالشها و موانع مواجهه با این مهم، پرداخته میشود. سوال اصلی این است که، چگونه امنیت زیستمحیطی میتواند صلح پایدار در سده بیستویکم را تحکیم بخشد؟ در پاسخ این فرضیه مطرح است که؛ امنیت زیستمحیطی با کنترل و ساماندهی تهدیدات انسانی، اجتماعی و اقتصادی، بینظمی و آنتروپی سیستمی در نظام بینالملل را کاهش داده و زمینهساز وضعیت صلح پایدار در سیستم بینالمللی خواهد گردید. یافته نشان میدهد که؛ تهدیدات زیستمحیطی از طریق هم-افزایی سایر مولفههای بیثبات کننده در نظام بینالملل (تهدیدات اقتصادی، اجتماعی و انسانی) صلح پایدار جهانی را تهدید میکند که در این راستا، تحکیم صلح پایدار بینالمللی منوط به ایجاد و حفظ امنیت زیستمحیطی پایدار در چارچوب یک گفتمان و عمل همگانی و فعال میباشد.
خلاصه ماشینی:
از دید برخی پژوهشگران ظاهراً آشکار بود که مسئله نابودی جنگلهای بارانی استوایی، تنشهای آبی، خشکسالی، تغییرات وسیع اقلیمی، افزایش ناپایداری میزان منابع فسیلی و گرم شدن کره زمین و سوراخ شدن لایه اُزون، آنچنان حائز اهمیت است که دولتهای سراسر جهان، باید این مهم را بعنوان یک مسئله امنیتی 1 ، به آن دلیل، که تهدیدی بالقوه و مستعد برای فعال کردن گسلها و تعارضات اجتماعی و سیاسی در خود دارند، مطمحنظر قرار دهند.
بیتردید، در عصر کنونی دغدغه اصلی بشر، ایجاد و ارتقاء صلح جهانی و در این بستر، رسیدن به حد اعلای توسعه اقتصادی میباشد که در این راستا مفروض پژوهش آن خواهد بود که، بدون مفهومپردازی موشکافانه Security Issue Intergovernmental panel on Climate Changes از جایگاه امنیت در قرن بیستویکم، که امنیت زیستمحیطی، مهمترین چالش آن به دلیل ماهیت سیال و بیسرو صدای تبعاتاش بر آحاد بشر، اصلیترین و عمدهترین حوزه مطالعات امنیت بینالمللی تلقی میگردد، میسر نمیباشد.
جدول 1) نسبت عوامل تهدیدات امنیت انسانی با تغییرات اقلیمی (Barnett and Adger, 2007: 14) Environmental Adaptability محیطزیست و صلح پایدارجهانی (به تصویر صفحه مراجعه شود)تهدیدات زیستمحیطی از طریق شکل دادن به تهدیدات انسانی، اجتماعی و اقتصادی، آنتروپی سیستمی در نظام بینالملل را افزایش داده که خود منجر به فعال شدن گسلهای متعدد اجتماعی و اقتصادی در سیستم بینالمللی خواهد گردید که نتیجه منطقی آن به خطر افتادن صلح جهانی و فرو غلتیدن ثبات سیستمی در یک وضعیت آشوبی توامان با عدم قطعیت فراگیر و اتخاذ رویکردهای خودیارانه و یکجانبه از سوی بازیگران و کنشگران نظام بینالملل میگردد.