چکیده:
خواجه شمسالدین محمد بن محمد حافظ شیرازی (۷۲۷- ۷۹۲ ه.ق) یکی از بزرگترین شاعران نغزگوی ایران و از گویندگان بزرگ جهان است .شراب به طور مطلق در عرفان ایران اسلامی کنایه از سکر و محبت و تجلیات انوار حق است و عشق و ذوق و سکر را به شراب و شرابخانه را به عالم ملکوت و باطن و عارف کامل تشبیه کردهاند. بدیهی است که فقط عارفان و آشنایان به دانش عرفانند که میتوانند به حقایق عرفانی واقف باشند؛ زیرا عرفان زبان عشق است و عشق به معرفت، بیانکردنی نیست. به پندار حافظ با جرعهنوشی از می وحدت میتوان بر مشکلات عقلانی فایق آمد و برای رسیدن بدین کار چه بهتر که گوهر عقل را در برابر این جام الستی صرف کنی تا مویّد به لطف خدایی گردی. وی نابغۀ غزل و عرفان اهل نظر است و نظریان، دو عالم را در یک نظر میبازند و گاهی جهانی را با نگاهی سودا میکنند. ساقینامه سرایان عرب وصف خمریات در اوایل اسلام به خصوص در عهد عبّاسی را رایج و معمول کردند، اما از معروفترین استادان این طریقت در سرایش خمریات بدون تردید حافظ شیرازی است که شعرش از حسن کلام و فصاحت و بلاغت کامل برخوردار است. این مقاله به روش تحلیلی و توصیفی و با عنایت به شواهد گوناگون نگاشته شده است.
Kahje Shamsedin Mohammad-ibn Mohammad Hafez Shirazi (727-792 Ah.) is one of the greatest delicate poets of Iran and preachers of the world. “Wine” in Islamic Iranian mysticism is an absolute irony of drunkenness, kindness, and the manifestation of right lights. In fact, love, enthusiasm and drunkenness have been likened to wine, while pub has been likened to the realm of kingdom, instinct, and mystic. It is obvious that just mystics and those who are acquainted with mysticism are able to dominate mystical facts, because mysticism is the language of love; love to knowledge is inexpressible. Hafez believes that drinking unity wine makes us overcome rational problems. He suggest it is better to use wisdom against Alast Cup to benefit from God’s kindness. He was the genuine of Ghazal and mysticism. Theorist lost the two worlds in a glance. Arab butler letter singers have made wine description common at the beginning of Islam, especially in Abbasi Era. However, Hafez is considered as one of the most famous masters in composing wine poems and his poems is full of eloquence. The current study is a kind of descriptive-analytical way considering various documents.
خلاصه ماشینی:
اصطلاحات عرفانی در خصوص می ربّانی و سکر معنوی در آثار همۀ عارفان بزرگ ادب فارسی از قبیل سنایی غزنوی، شیخ فریدالدین عطار نیشابوری (سدۀ ششم)، جلالالدین محمد مولوی (سدۀ هفتم)، حافظ شیرازی، شاه نعمتالله ولی (سدۀ هشتم)، عبدالرحمان جامی (سدۀ نهم) و دیگر فرزانگان عرفان ادب فارسی جلوهگر است، امّا لسانالغیب حافظ شیرازی به شکرانۀ آگاهی از راز روزگاران، بر لب جام وحدت بوسه میزند و سفینهای مملو از عارفانههای ناب پدید میآورد که در ادبیات نمادین جهان مانا و پایدار است.
به گفتۀ مولانا: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} اصطلاحات عرفانی در خصوص می ربانی و سکر معنوی در آثار همۀ عارفان بزرگ ادب فارسی از قبیل سنایی غزنوی، شیخ فریدالدین عطار نیشابوری، جلالالدین محمد مولوی، لسانالغیب حافظ شیرازی، شیخ محمود شبستری، شاه نعمتالله ولی، عبدالرحمان جامی و دیگر فرزانگان ادب فارسی جلوهگر است.
» (رزمجو، 1366 ج2: 76) محمد غزالی (505- 450) در کتاب کیمیای سعادت درباره مصطلحات عرفانی و مقصود از یاد کرد آنها چنین نوشته است: «کسانی که به دوستی حق تعالی مستغرق باشند، از هر یکی از آن کلمات معنایی فهم کنند که درخور حال ایشان باشد و باشد که از زلف، ظلمت کفر فهم کنند و از نور، روی نور ایمان فهم کنند و چون حدیث شراب و مستی بود، در شعر نه آن ظاهر فهم کنند؛ مثلاً چون گویند: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} یا این بیت: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} ایشان از این خرابات، خرابی صفات بشری فهم کنند که اصول دین آن است...