چکیده:
پژوهش حاضر با هدف تحلیل فلسفی اسناد تحولی آموزشوپرورش بر اساس مؤلفههای اخلاق حرفهای معلمان و دلالتهای تربیتی انجام شده است. در این پژوهش از روش پژوهش تحلیل مفهومی و قیاس استنتاجی (الگوی بازسازیشدۀ فرانکنا) استفاده شده است. بدین منظور، اخلاق حرفهای معلم و شاخصهای معتبر آن بر اساس هشت محور اصلی احصا گردید، محتوای اسناد تحولی آموزشوپرورش برای شناسایی گزارههای توصیفی و تجویزی مرتبط، بررسی و تحلیل شد و سپس، متناظر با آن، الگویی متشکل از اهداف، اصول و روشهای اخلاق حرفهای معلم به دست آمد. یافتههای پژوهش بیانگر دلالتهایی در اهداف، اصول و روشهای اخلاق حرفهای معلم است. شماری از اهداف اخلاق حرفهای معلم عبارتاند از: دستیابی به سعادت و کمال، پرورش مسئولیتپذیری، کسب شایستگیها و زمینهسازی برای هدایت متربیان. بعضی از اصول عبارتاند از: احترام، تعهد، شایستهمحوری و شکیبایی. از روشها نیز میتوان به اسوهسازی اخلاقی، باورسازی ایمانی، تعالی شئون وجودی و تدریج و مداومت اشاره کرد. نتایج پژوهش نشان میدهد که اسناد تحولی آموزشوپرورش بر محورهای اخلاق حرفهای معلم منطبق است و باید برای آموزش اخلاق حرفهای معلم به نومعلمان همت گماشت.
The aim of this study was to philosophically analyze the evolutionary documents of education based on the components of teachers' professional ethics and educational implications. In this research, the research method of conceptual analysis and inferential analogy (Frankenna reconstructed model) has been used. For this purpose, based on 8 basic axes of teacher professional ethics and valid indicators have been calculated; The content of educational transformation documents has been examined and analyzed to identify related descriptive and prescriptive propositions, and then a corresponding pattern consisting of goals, principles and methods of teacher professional ethics has been inferred. The research findings indicate some implications for the goals, principles and methods of teacher ethics. Among the goals of a teacher's professional ethics are: achieving happiness and perfection, cultivating a sense of responsibility, gaining competencies, and laying the groundwork for guiding educators. Some of the principles are: the principle of respect, commitment, competence and patience. Among the methods, we can mention the method of moral modeling, belief in belief, transcendence of existential affairs, and gradualness and continuity. The results of the research show that the evolutionary documents of education are in accordance with the axes of teacher professional ethics and efforts should be made to teach new professional ethics to new teachers.
خلاصه ماشینی:
بدین منظور، اخلاق حرفهای معلم و شاخصهای معتبر آن بر اساس هشت محور اصلی احصا گردید، محتوای اسناد تحولی آموزشوپرورش برای شناسایی گزارههای توصیفی و تجویزی مرتبط، بررسی و تحلیل شد و سپس، متناظر با آن، الگویی متشکل از اهداف، اصول و روشهای دکتری فلسفۀ تعلیم و تربیت، دانشکدۀ روانشناسی و علومتربیتی، دانشگاه خوارزمی، تهران.
پژوهشهای گوناگونی دربارۀ اخلاق حرفهای معلم در داخل و خارج کشور انجام شده است که در ادامه به شماری از مهمترین آنها اشاره میشود: کالج معلمان اونتاریو، در پژوهشی به تبیین مجموعه استانداردهای اخلاقی برای معلمان پرداخته است (Ontario College of Teachers, 2011).
شمار دیگری از پژوهشها در این باره عبارتاند از: «تبیین مؤلفههای تربیت اخلاقی فراگیران و تحلیل جایگاه آن در سند تحول بنیادین آموزشوپرورش» از غلامپور و همکاران (1399)؛ «اخلاق حرفهای در مدرسه» از فرامرزقراملکی و همکاران (1395)؛ «بررسی اخلاق حرفهای معلمی از منظر شهید مطهری» از مصلحی نوشآبادی(1392)؛ «بررسی مبانی دینی اخلاق حرفهای معلمان از دیدگاه اندیشمندان مسلمان» از گودرزی (1388)؛ «راهکارهای نهادینهکردن اخلاق حرفهای در سازمانها از دیدگاه آموزههای دینی» از حسینی و عباسی (1391)؛ «مدرسهای که من دوست دارم» از حاجیبابایی و کشاورز (1391)؛ «بررسی میزان رعایت مؤلفههای اخلاق حرفهای آموزش در اعضای هیئتعلمی دانشگاه شاهد» از فرمهینی فراهانی و بهنام جام (1391).
یکی از مهمترین گزارههای مبانی دینشناختی سند تحول بنیادین این است که باید جمعی از افراد نسبتاً رشدیافتۀ هر جامعه، برای هدایت دیگران در مسیر قرب الیالله، زمینههای اجتماعی و اخلاقی هدفمند تکوین و تعالی مستمر را فراهم آورند تا ایشان با کسب شایستگیهای فردی و جمعی لازم، برای درک موقعیت خود و دیگران و کوشش مداوم برای اصلاح آن بر اساس نظام معیار ربوبی، برای تحقق مراتب حیات طیبه در همۀ ابعاد آماده شوند (مبانی نظری سند تحول بنیادین، 1389، ص117).