چکیده:
شدت انتشار آلایندهها در ایران که بیشتر ناشی از مصرف انرژی است، فراتر از متوسط جهانی قرار دارد. در این راستا، مطالعه حاضر با هدف شناخت عوامل تعیینکننده شدت انتشار در اقتصاد ایران صورت گرفت. برای این منظور، ابتدا با استفاده از روش تحلیل تجزیه (تکنیک تجزیه شاخص)، شدت انتشار به اجزای آن تفکیک شد. سپس با استفاده از یک مدل رگرسیونی، نقش عوامل تعیینکننده در شدت انتشار ارزیابی شد. آلایندههای منتخب شامل اکسیدنیتروژن، دیاکسیدسولفور، مونواکسیدکربن و دیاکسیدکربن و دوره مطالعه شامل سالهای 96-1367 است. یافتهها نشان داد برای تمام آلایندهها، ضریب انتشار (انتشار به ازای هر واحد انرژی) و شدت انرژی بخشهای خدمات و صنعت بهعنوان مهمترین عامل افزایش شدت انتشار است. براساس نتایج، بخش صنعت در افزایش شدت انتشار دیاکسیدسولفور نقش مهمتری دارد و یک درصد افزایش در ضریب انتشار و شدت انرژی در این بخش به ترتیب بیش از 6/0 و 5/0 درصد موجب افزایش شدت انتشار خواهد شد. بخش خدمات که در انتشار سه آلاینده باقیمانده نقش محوری دارد در ازای یک درصد افزایش ضریب انتشار، فراتر از 8/0 درصد، شدت انتشار را افزایش خواهد داد و برای متغیر شدت انرژی نیز نقش بخش خدمات در دامنه 9/0-45/0 درصد قرار دارد. همچنین اثر متغیر شهرنشینی بر شدت انتشار، فزاینده بود و اثر متغیر درجه بازبودن اقتصاد، چندان حائز اهمیت نبود.
Pollutants emissions intensity in Iran which is mainly originated from energy consumption is higher than those of the global one. In this context, the current study aims at investigating emissions intensity determinants in the Iranian economy. To get the objective, decomposition analysis (index decomposition technique) was applied to decompose the energy intensity to its components. Then, the determinants of emissions intensity were examined using the regression model. The selected pollutants are NOx, SO2, CO, CO2. The data were related to 1367-96 (1988-2017). The results for all pollutants revealed that emission coefficient (emission per unit of energy) and energy intensity in services and manufacturing sectors have the highest contribution to emissions intensity. The findings suggested that the manufacturing sector plays a central role in SO2 emissions and a 1% increase in emission coefficient and energy intensity in the sector will increase emissions intensity by 0.6 and 0.5%, respectively. The services sector has a more important role in the emissions of the remaining pollutants and the corresponding values are 0.8% and 0.45-0.9%, respectively. Furthermore, urbanization could increase emissions intensity significantly. However, economy openness failed to affect emissions intensity significantly..
خلاصه ماشینی:
يافته ها نشان داد براي تمام آلاينده ها، ضريب انتشار (انتشار به ازاي هر واحد انرژي) و شدت انرژي بخش هاي خدمات و صنعت به عنوان مهم ترين عامل افزايش شدت انتشار است .
عوامل ساختاري مهم ديگري مانند ميزان صنعتي بودن اقتصاد، شهرنشيني، الگوي مصرف انرژي در بخش هاي مختلف و ميزان بهره وري اســتفاده از انرژي و هم چنين قيمت نيز بر شــدت انتشار آلاينده ها تاثيرگذار است (٢٠١٧ ,Rudriguez and Pena-Boquete).
W. )به تصویر صفحه رجوع شود) متغيرهاي توضيحي مورد استفاده شامل ميزان انتشار از هر واحد انرژي (CEi) يا همان ضريب انتشار آلودگي (انتشار به ازاي هر واحد انرژي)، عامل شدت انرژي (ميزان مصرف حامل هاي انرژي به ازاي هر واحد توليد) در سه بخش کشاورزي، صنعت و معدن و خدمات (EYi)، سهم بخش صنعت از توليد ناخالص اقتصاد ايران (Yman)، توليد سرانه (YP)، عکس نرخ اشتغال (PL)، عکس توليد سرانه نيرويکار (LY)، نرخ شهرنشيني (U) و شاخص درجه بازبودن تجاري (TO) است .
داده هاي ساير متغيرهاي مورد استفاده در تحليل عوامل تعيين کننده شدت انتشار اين آلاينده ها نيز از پايگاه اطلاعاتي بانک مرکزي جمهوري اسلامي ايران استخراج شد.
ضريب ٠/٩٦ براي شهرنشيني بيان کننده آن است که يک درصد افزايش در نرخ شهرنشيني، حدود يک درصد شدت انتشار آلاينده اکسيدنيتروژن را افزايش خواهد داد که شايد علت اين اثر را بايد در افزايش تقاضا براي خدمات و کالا در محيط هاي شهري جست وجو کرد.
Analysis on the variation rule and influencing factors of energy consumption carbon emission intensity in China's urbanization construction.
Analysis of influencing factors on regional carbon emission intensity in China-based on empirical research with provincial panel data.