چکیده:
اصطلاح شیاع در فقه امامیه در حقیقت همان شهرت مصطلح در اصول فقه است که فقها از شهرت منعقد شده در موضوعات، به شیاع تعبیر مینمایند که از حجیت شهرت به صورت مفصل در علم اصول فقه به عنوان یک مسالهی مستقل اصولی بحث نموده و موارد آن را مورد بررسی قرار میدهند ولی از حجیت شیاع در کتب اصولی سخنی به میان نیامده و فقط در کتب محدودی و در میان مباحث فقهی مطرح شده است در حالی که همهی فقها در برخی از ابواب فقهی برای تعیین موضوع، بر شیاع استناد نمودهاند. بنابراین در اینجا علاوه بر بررسی حجیت شیاع و اثبات آن به ابواب فقهیای که فقها شیاع را یکی از مستندات اثبات موضوع قرار دادهاند نیز به صورت اجمالی اشاره خواهد شد.
خلاصه ماشینی:
کلید واژگان: شیاع، شهرت، استفاضه، مشهور * استاد سطح عالی حوزه علمیه قم مقدمه شیاع در لغت به معنای ظاهر شدن چیزی میباشد و شهرت نیز به همین معنا وارد شده است و در اصطلاح فقها به مشهور بودن خبری که احتمال تبانی مردم وجود نداشته باشد گفته میشود البته در بعضی از تعاریف قید «ظنّی بودنی که به علم متصل باشد» نیز به ماهیت شیاع اضافه شده است که به چند دلیل این قید در تعریف شیاع نادرست است زیرا: اولاً از نظر عقلا معمولا اخبار جماعتی که تبانیای با هم نداشته باشند اطمینان آور است بنابراین میتوان گفت در حقیقت قید اضافه شده، لازم عرفی اخبار جماعت غیر متبانی میباشد و لزومی به ذکر آن نیست.
2. مرسلهی یونس بن عبد الرحمن از امام صادق (علیه السلام) است که راوی از امام دربارهی بیّنهای که بر حقی اقامه شده است سوال کرد که آیا قاضی میتواند بدون اینکه شناختی داشته باشد حکم صادر کند؟ امام در جواب فرمودند: «خمسة أَشياء يجبُ على النَّاس أَن يأْخُذُوا بها ظاهر الحكم الولايات و التَّناكُح و المواريث و الذَّبائِح و الشَّهادات فإذا كان ظاهره ظاهراً مأْموناً جازت شهادته و لا يُسأَل عن باطنه» در این روایت امام امر بر وجوب اخذ ظاهر حال را در این پنج مورد صادر کرده و میفرماید اگر ظاهر شخصی مورد اطمینان باشد شهادتش مجاز است و نیازی به بررسی باطنش نیست و آن را مورد سوال قرار ندهید.