چکیده:
بعد از اعلام و آشکار شدن دعوت عمومی از سوی حضرت محمد(ص) و انتقاد و عیبجویی از بتها و بت پرستان، شکنجه و آزار قریش نسبت به مسلمانان شروع شد. از دیدگاه مورخان مسلمان، با گسترش فشارها و شکنجه های جسمی و روحی و تهدید خطر ارتداد تازه مسلمانان، در سال پنجم بعثت(615م) گروهی از مسلمانان، با تدبیر رسول خدا(ص) برای گریز از آزار و شکنجه مشرکان در مکه، به حبشه مهاجرت کردند. ویلیام مونتگومری وات ، کشیش و مستشرق مشهور اسکاتلندی، که با سبکی عالمانه و موشکافانه، بیش از نیم قرن به مطالعه تاریخ اسلام و سیره نبوی پرداخته و آثار و دیدگاههای او در غرب و نیز در جهان اسلام به بی طرفی و منصفانه تعبیر شده و طرفداران بسیاری دارد، معتقد است این ماجرا به همان سادگی که در گزارشات و روایات تاریخی مسلمانان ارائه شده، نیست. او با نگاهی تحلیلی و شکاکانه در کتاب محمد]ص[ در مکه که به حوادث عصر نبوی تا زمان هجرت اختصاص دارد و از مفصل ترین کتابهای نوشته شده درباره مرحله مکی سیره نبوی به زبان انگلیسی بوده، به دنبال دلایل مادی و اجتماعی این هجرت بوده و دلایلی چون انگیزه های تجاری، نظامی و وجود اختلاف بین مسلمانان را به عنوان علل این هجرت مطرح می کند که با دیدگاه مورخان مسلمان تفاوت بنیادین دارد. این پژوهش با استناد به منابع تاریخی و با روش تحلیلی- انتقادی ضمن بررسی و نقد نظرات وات به دنبال پاسخ به این سوال است که آیا پژوهش وات بیان کننده علت اصلی این مهاجرت و اقامت طولانی مسلمانان در حبشه می باشد؟ دستاورد های این پژوهش بیانگر این است که دلایل مطرح شده از سوی وات بر فرضیه های غیر مستند و حدس و گمان استوار بوده و کند و کاو عقلی بدون یافتن دلیل و پشتوانهی نقلی در تحقیقات تاریخی ثمری نخواهد داشت. همچنین او با طرح این دلایل، درصدد دستیابی به نتیجه دلخواه خود یعنی تشکیک در منابع تاریخ اسلام و تضعیف جایگاه پیامبر(ص) و دین اسلام نزد مخاطبانش می باشد.
خلاصه ماشینی:
rohy@gmail,com تاريخ دريافت : ٠٩/٠١/ ١٣٩٩ تاريخ پذيرش : ٠٦/٢١/ ١٤٠٠ چکيده از ديدگاه مورخان مسلمان ، بعد از اعلام دعوت عمومي از سوي حضرت محمد(ص ) و با گسترش فشارها و شکنجه هاي جسمي و روحي و تهديد خطر ارتداد تازه مسلمانان ، در سال پنجم بعثت (٦١٥م ) گروهي از مسلمانان ، با تدبير رسول خدا(ص ) براي گريز از آزار و شکنجه مشرکان در مکه ، به حبشه مهاجرت کردند.
او با نگاهي تحليلي و شکاکانه در کتاب محمد]ص [ در مکه که به حوادث عصر نبوي تا زمان هجرت به مدينه اختصاص دارد و از مفصل ترين کتابهاي نوشته شده درباره مرحله مکي سيره نبوي به زبان انگليسي بوده ، به دنبال دلايل مادي و اجتماعي اين هجرت بوده و دلايلي چون انگيزه هاي تجاري ، نظامي و وجود اختلاف بين مسلمانان را به عنوان علل اين هجرت مطرح مي کند که با ديدگاه مورخان مسلمان تفاوت بنيادين دارد.
» (وات ،١٩٥٣: ١١٣) وات معتقد است شکنجه و آزار مسلمانان جدي نبوده و اين احتمال را مورد تشکيک قرار مي دهد: «اگر مسلمانان فقط به صرف دوري از اذيت و آزار به مکه رفته باشند، چرا بعضي تا سال هفتم هجري آنجا ماندند؛ در حاليکه آنها مي توانستند در امنيت دوباره به محمد(ص ) در مدينه ملحق شوند؟»(همانجا) «در هيچ منبع تاريخي ثبت نشده که محمد(ص ) به آنان گفته باشد که بعد از هجرتش به مدينه ، در حبشه بمانند؛ تا بتواند به اندازه کافي براي آنان در مدينه تدارک ببيند.