چکیده:
معرفی آثار برتر شعر کودک، همانقدر که در شکلگیری هویت شعر کودک موثر است، در جهتگیری دوسویهی شاعر و مخاطب و همچنین درک وجوه زیباییشناختی آن تاثیرگذار است. تکیه بر متن، بهویژه توجه به رخدادهای زبانی بهعنوان مهمترین عنصر شعری، به شناختی دقیقتر از ملزومات شعر کودک منجر خواهد شد؛ زیرا صورت زبانی مهمترین و ملموسترین ویژگی شعر کودک است. شورای کتاب کودک در جایگاه نهادی مهم و تاثیرگذار، از آغاز تاسیس با فاصلهگیری از نقد ذوقی کوشیده است برای نقد و گزینش آثار برتر، معیارهایی در نظر بگیرد. در اینجا باتوجهبه معیارهای تعیینشدهی این نهاد، میزان تطبیق این معیارها با آثار برگزیدهی این شورا در دههی چهل بررسی شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد که به ترتیب زمانی از میان سه اثر منتخب این دهه؛ یعنی فری به آسمان میرود سرودهی عباس یمینیشریف، قصهی طوقی سرودهی محمود مشرف آزادتهرانی و گل اومد، بهار اومد سرودهی منوچهر نیستانی، در دو اثر اخیر، معیارهای شورا دقیقتر شده و آثار برگزیده انطباق بیشتری با آنها دارند. البته معیارهای گزینش و نقد شورا در این سالها خالی از آشفتگی و نقصهای فنی نیست، اما باتوجهبه نوپایی ادبیات کودک و رویکرد تعلیمی این نهاد، توجیهپذیر است.
Election and introducing the best poems for children as well as forming the identity of children’s poem is very effective in aesthetic understanding and bilinear orientation of poet and his addresses. Pay enough attention to language - as the main element of poetry and its feathers - leads to accurate comprehension of children poem. Because the language is the most tangible and significant element of children’s poem. CBC from the beginning has tried to avoid the arbitrary criteria in electing the best works. In return, its attempt has laid to define standards that are close to formalism. Here we analyze these criterion based on the elected works in one hand and how it can be normalized with the main principles of formalism. The results show that among these three elected works: Fery flies in the sky, by Abbas Yemini Sharif, pigeon tale, by Mahmoud Moshrefi Azad and flowers come,bring spring , by Manoocher Neyestani, these two recent works not only are more adapted to formalism principles but also in the same way CBC promoted its criterion. Although CBC’S standards are not free from weakness and technical imperfections but it is plausible regarding to its novelty and pedagogical approach.
خلاصه ماشینی:
نتايج تحقيق نشان ميدهد که به ترتيب زماني از ميان سه اثر منتخب اين دهه ؛ يعني فري به آسمان ميرود سروده ي عباس يمينيشريف ، قصه ي طوقي سروده ي محمود مشرف آزادتهراني و گل اومد، بهار اومد سروده ي منوچهر نيستاني، در دو اثر اخير، معيارهاي شورا دقيق تر شده و آثار برگزيده انطباق بيشتري با آن ها دارند.
به طور کلي ميتوان گفت مهم ترين معيارهاي شورا درباره ي نقد شعر کودک در گزارش زير آمده است : مضمون آثار شعري اين گروه از کودکان [تا هشت سال ] بايد از محسوسات و امور قابل فهم اين سنين و مربوط به محيط زندگاني کودک باشد.
در سال ١٣٤٤ کتاب فري به آسمان ميرود سروده ي عباس يمينيشريف ، در سال ١٣٤٧ قصه ي طوقي سروده ي محمود مشرف آزادتهراني و در سال ١٣٤٨ گل اومد بهار اومد سروده ي منوچهر نيستاني به عنوان کتاب هاي برگزيده ي شعر کودک انتخاب شدند.
به طور کلي در اين سروده ، شعر کودک هويت خاص خود را نيافته است و با اينکه از لحاظ مضمون کودکانه سمت وسوي درستي دارد، اما زبان شعري تناسب شايسته اي با گروه سني مخاطب ندارد؛ بااين همه انتخاب اين کتاب ، آن هم در سال هايي که سرودن براي کودکان کمترين اهميت را در بين فعالان ادبي ايران داشته است ، گام مهمي در راستاي سامان دادن به اين نوع ادبي به حساب ميآيد.