چکیده:
مقارن پایگیری دولت و قدرت انقلابیون جنبش جنگل در گیلان (1296- 1299. ش)، توجه انقلابیون و دولتِ نوپای انقلاب اکتبر 1917. م، به آنها جلب شد. فرایند چندمرحلهای جنبش جنگل، نشانگر گذار آن از چند نوع نظام حکومتی و ایدئولوژی متقارن است که همواره تغییر در نظام استبدادی و کهنه سلطنت را تعقیب میکرد و سرانجام موفق شد؛ اولین نظام جمهوری در ایران را شکل دهد؛ اما زودهنگام سقوط کرد. این پژوهشِ اسنادی با رویکرد تبیینی- تفسیری و با روش تحلیلی- توضیحی، به بررسی این سؤال میپردازد؛ «چرا و چگونه اولین دولت جمهوریت ایران توسط جنبش جنگل، سقوط کرد؟» فرضیهی جواب بیان میکند؛ دولتِ جنبش جنگل به رهبری میرزا کوچک پس از تشکیل اولین جمهوریت به معمای دولتِ پوچ رسیده بود؛ ازاینرو آسیب جدی دید و سقوط کرد. تحلیل و تعامل دو عاملِ حساسیت و آسیبپذیری، فرایندِ چالشهای گذار و افولِ دولتِ جنگل را معنادار میسازد. نتیجهگیری کلی پژوهش نشان میدهد؛ حساسیت جامعه ایران در مرکز و در گیلان در برابر دولتِ موقت جنگل، در سطحی بسیار بالا افزایشیافته بود؛ همزمان دولتِ جنبش جنگل با معمای دولت پوچ مواجه شده بود. این شرایط همردیف باسیاستِ براندازی دولت انگلیس همراه شد؛ و به عمر سیاسی- اجتماعی جنبش جنگل پایان داد
Parallel with the establishment of the government and the power of the revolutionaries of the Jungle Movement in Gilan, the attention of the revolutionaries and the newly formed government of the October Revolution of 1917 was drawn to them. The Jungle Revolutionary Movement (1296-1299) was challenged by several ideologies and systems of government, but always pursued a change in the authoritarian and old monarchy. The Jungle Movement passed through several ideologies and succeeded in forming the first republican system in Iran, but soon fell. This study examines the question of why and how the first government of the Republic of Iran fell by the Jungle Movement with an explanatory-interpretive approach and with an analytical-explanatory method. The answer hypothesis states that the government of the Jungle Movement led by Mirza Kuchak had reached the riddle of the void government after the formation of the first republic, so it was seriously damaged and fell. Analysis and interaction of two factors make the sensitivity and vulnerability of this transition process meaningful. The present study has concluded that the sensitivity of the Iranian society in the center and in Gilan towards the interim forest government had increased at a high level. At the same time, the government of the forest movement was faced with the mystery of a void government. These conditions coincided with the policy of overthrowing the British government and ended its socio-political life.
خلاصه ماشینی:
گذار از مشروطیت تا معمای اولین جمهوری، مصاف دو سیاستِ جهانی با پدیده جمهوریت در جنبش جنگل به رهبری میرزا کوچک خان محمدحسین اسماعیلی سنگری ١* تاریخ دریافت : ١٤٠٠/٣/١٠ تاریخ پذیرش : ١٤٠٠/٨/٢٧ چکیده مقارن پای گیـری دولـت و قـدرت انقلابیـون جنـبش جنگـل در گـیلان (١٢٩٦- ١٢٩٩.
اما سیستم جهانی قدرت و قدرت های بزرگ جهانی با آسیب پذیر نمـودن دولت عثمانی توانست ؛ علاوه بر کنترل و سرکوب فعالان حوزه ی سیاسی اتحاد اسلام و امت اسلامی، در سطح منطقه ای نیز توانست ؛ به جنبش ها و نهضت های جمهوریت خـواه از جملـه نهضـت جنگـل بقبولاند که این ایدئولوژی در این شرایط قابلیت اجرا ندارد.
در گـذار بعـدی و در وضـعیت آنارشـی حدفاصل سال های جنگ جهانی اول ، انقلابیـون نهضـت جنگـل و میـرزا کوچـک جنگلـی بـا مـوج سوسیال دموکرات هایی از منطقه قفقاز و از جانب رفقایی مواجه بود که می خواستند؛ به طـور مسـتقیم اهداف انقلاب اکتبر ١٩١٧ را در ایران بازتکرار نموده و از موضوعِ جمهوریت در قالب جنبش جنگل و ایجاد دولت نیمه مستقل حمایت کنند.
تاریخ سیاسی معاصر ایران شاهد اولین جنبش جمهوری خواهی ، از سـوی گـروه دوم بود که حمایت و پشتیبانی شوروی و سوسیال دموکرات های قفقاز را با خود همراه داشت و بـا آنهـا همراهی (لااقل مقطعی) می نمود و از آسیب های خارجی (انگلیس ) تا حد ممکن بازمی داشت .
میرزا کوچک به این باور می رسد کـه انقلاب مشروطه از اهداف خود دور شده است و سلطه ، جور و ظلـم بـا نـام دیگـر بازگشـته اسـت ؛ ازاین رو او از اندیشه سیاسی مشروطه خواهی گذار می کند.