چکیده:
مصرف زیاد انرژی و آلودگی هوا در ایران موجب شده است که از دهۀ گذشته، مدیریت تقاضای انرژی و عوامل تاثیرگذار بر آن مورد توجه قرار گیرد. در این زمینه، چگونگی اثرگذاری قیمت بر مصرف انرژی از اهمیت زیادی برخوردار است. از طرفی بهدلیل نوسانات قیمت انرژی، تحول بازار انرژی و شرایط اقتصادی، کشش قیمتی تقاضای انرژی در طی زمان تغییر میکند. از اینرو هدف اصلی این مقاله، برآورد کشش قیمتی متغیر با زمان تقاضای انرژی در ایران برای دورۀ 1397-1370 است. برای این منظور، با استفاده از دادههای تولید ناخالص داخلی حقیقی بدون نفت، شاخص قیمت واقعی کل انرژی و مصرف انرژی نهایی و بهکارگیری روش کالمن فیلتر کششهای تقاضای انرژی برآورد شدند. نتایج نشان میدهد کشش قیمتی تقاضای انرژی بین 0/010- و 0/043 - نوسان دارد و مقدار متوسط آن 0/027- است. کشش درآمدی تقاضای انرژی نیز بین 0/902 و 0/13 تغییر کرده و مقدار متوسط آن 0/46 است. براساس این نتایج، چند نکته قابلتوجه است. اول، تقاضای انرژی نسبت به درآمد و قیمت کمکشش است. دوم، کششهای مذکور در طی زمان ثابت نیستند و بیتوجهی به این بیثباتی به برآوردهای تورشدار منجر میشود. سوم، قیمت انرژی نسبت به رشد اقتصادی نقش ناچیزی در روند مصرف انرژی در ایران دارد. بر این اساس، برای بهبود شدت مصرف انرژی در کشور در کنار اصلاح قیمتهای انرژی، باید به الزاماتی که حساسیت قیمتی مصرفکنندگان را افزایش میدهد توجه ویژهای شود. طبقهبندی JEL: Q41, Q48, C22.
The high energy intensity and air pollution in Iran have led to the consideration of energy demand management and the factors affecting it since the last decade. In this context, how prices affect energy consumption is of great importance. On the other hand, the price elasticity of energy demand changes over time due to the fluctuation of energy prices, the development of the energy market and economic conditions. Therefore, the main purpose of this paper is to estimate the time-varying price elasticity of energy demand in Iran during 1991-2018. For this purpose, energy demand elasticities were estimated using real non-oil GDP, energy price index and real total energy consumption of Iran and Kalman filter method. The results show that the price elasticity of energy demand has changed between -0.010 and -0.043 and its average value is -0.027. The income elasticity of energy demand has changed between 0.902 and 0.13, and its average value is 0.46. Several important points can be derived from these results: First, energy demand is less elastic to income and price. Second, these elasticities are not constant over time, and ignoring this instability leads to biased estimates. Third, energy prices play an insignificant role in energy consumption in Iran relative to economic growth. Therefore, to improve energy intensity, in addition to energy price reform, special attention should be paid to requirements that increase consumer price sensitivity.JEL Clasification: Q41, Q48, C22.
خلاصه ماشینی:
براي اين منظور، با استفاده از داده هاي توليد ناخالص داخلي حقيقي بدون نفت ، شاخص قيمت واقعي کل انرژي و مصرف انرژي نهايي و به کارگيري روش کالمن فيلتر کشش هاي تقاضاي انرژي برآورد شدند.
در اين زمينه همچنين حميدي رزي و همکاران (١٣٩٨) نشان دادند متوسط قدرمطلق کشش قيمتي و درآمدي تقاضاي انرژي در بين استان هاي کشور به ترتيب ٠/٩٢ و ٠/١٩٧ است که بيانگر ضرورت اعمال سياست هاي غيرقيمتي براي تغيير رفتار مصرف کننده و صرفه جويي در انرژي است .
در اين زمينه ، همچنين نتايج مطالعۀ عزيز و همکاران (٢٠١٣) براي شانزده کشور توسعه يافته نشان داد کشش قيمتي و درآمدي کل انرژي در کوتاه مدت به ترتيب ٠/٠٢- و ٠/٢٢ و در بلندمدت نيز برابر با ٠/٠٧- و ٠/٩٣ درصد است .
معادلۀ ٨ کشش هاي ثابت قيمتي (α) و درآمدي انرژي (β) را نتيجه مي دهد، اما در اين مطالعه با به کارگيري روش کالمن فيلتر، ضرايب مذکور در طي زمان تغيير مي کند و درنتيجه معادلۀ ٨ بايد به صورت زير تغيير يابد: ln(E)t= αt+ᵝtln)EPrice)+ Υtln(y)t+ 3t (9) t براي تخمين معادلۀ ٩، معادلات سيگنال و حالت به شرح زير تعريف مي شوند: ln(E)t= sv1ln)EPrice)+sv2ln(y)t+sv3 + 3t1 (10) t sv1 = sv1(−1)+ 3t2 (11) sv2 = sv2(−1)+ 3t3 (12) sv3 = sv3(−1)+ 3t4 (13) 1.
نتيجه گيري و پيشنهادها در اين پژوهش ، با به کارگيري مدل فضا-حالت و با استفاده از داده هاي توليد ناخالص داخلي حقيقي بدون نفت ، قيمت واقعي انرژي و مصرف انرژي نهايي ، کشش هاي تقاضاي انرژي در اقتصاد ايران در دورة ١٣٩٧-١٣٧٠ برآورد شده اند.
Factors Effecting Energy Demand in Developing Countries: A Dynamic Panel Analysis.