چکیده:
هدف از این مقاله مطالعه جامعهشناختی پدیده فساد اداری و بررسی علل و آثار آن در ایران است. فساد اداری از جمله پدیدههای سازمانی است که روند توسعه کشورها را به طور چشمگیری با چالش مواجه ساخته و موجب شکلگیری مشکلات و بحرانهای اساسی در سراسر جامعه شده است. فساد اداری به اقداماتی اطلاق میشود که ناشی از بکارگیری قدرت و توان سازمانهای دولتی یا وابسته به دولت برای کسب منافع مالی فردی یا گروهی است. نتایج فساد اداری بهطور طبیعی مخالف مصالح و منافع آحاد مردم است. فساد اداری عموما در اشکال رشوه، خویشاوندگماری، پارتی بازی و تعارض منافع روی میدهد. در دهه اخیر، بسیاری از ممالک جهان سیاستها و روشهای موثری برای مبارزه با فساد اداری اتخاذ نمودهاند. نتایج حاکی از آن است که : بررسی ریشههای فساد اداری ما را به دلایلی رهنمون میسازد که موجد محیطی است که در بستر آن عوامل انسانی جرات مییابند تا به راحتی با سوءاستفاده از موقعیت شغلی ایجاد شده، دست به اقداماتی بزنند که در پرتو آن حقوق اجتماعی، اقتصادی و سیاسی شهروندان نقض و یا حق مسلم فرد یا گروهی به آسانی پایمال یا به ناحق به دیگری واگذار شود. برخی از این دلایل را در ابهام مقررات قوانین و روشها، کیفیت کار نظام دیوان سالاری، سطح دستمزدها در بخش دولتی، سیستم تنبیه و مجازات و نظارتهای سازمانی میتوان دید. روش تحقیق به کار گرفته شده در نوشتار روش اسنادی است که بر اساس مطالعه و بررسی کتب و آثار موجود مسئله حاضر مورد تبیین واقع شده است.
خلاصه ماشینی:
نتايج حاکي از آن است که : بررسي ريشه هاي فساد اداري ما را به دلايلي رهنمون ميسازد که موجد محيطي است که در بستر آن عوامل انساني جرات مييابند تا به راحتي با سوءاستفاده از موقعيت شغلي ايجاد شده ، دست به اقداماتي بزنند که در پرتو آن حقوق اجتماعي، اقتصادي و سياسي شهروندان نقض و يا حق مسلم فرد يا گروهي به آساني پايمال يا به ناحق به ديگري واگذار شود.
براي مثال ، چنان چه رئيس اداره اي از کارمندانش درخواست وجدان کاري، نظم ، تعهد و مانند آن داشته باشد و تسهيل بيشتر امور ارباب رجوع را خواستار باشد، کارمند بر طبق تئوري مبادله از خود ميپرسد که بر اثر کار بيشتر چه چيزي عايد وي ميشود و آيا با توليد بيشتر يا خدمات بهتري که ارائه ميدهد مابه ازاي اين تلاش به گونه اي جبران خواهد شد يا نه ؟ بنابراين بر هر سيستم اداري واجب است که هر هدفي را که بر مي گزيند و هر منافعي را که دنبال ميکنند سهمي براي افزايش انگيزه کارمند نيز در نظر بگيرند که کارمند احساس کند با تلاش بيشتر وضعيت شغلي و درآمد بهتري پيدا خواهد کرد (دستيابي به هدف ).
(دانايي فرد و همکاران ، ٢٠٢١) در بيشتر اشکال فساد، سعي بر آن است که شيوه اجراي قوانين و مقررات موجود و ازپيش وضع شده در جهت منافع پرداخت کننده رشوه تغيير داده شود، اما در فساد ناشي از تسخير دولت ، تلاش ميشود که بر نحوه شکل گيري و تصويب اين قوانين و مقررات اعمال نفوذ شود تا از آن طريق ، مانع شرکت ها و 1.