چکیده:
نشانهها در چهارچوبی از نظامهای نشانهای عمل میکنند؛ بهعبارت دیگر، با قرار گرفتن در کنار یکدیگر، معنادار میشوند. با توجّه به امکان بررسی نظامهای زبانی در طنز، میتوان با به دست آوردن مفاهیم نشانهای نمادهای طنزآمیز در یک اثر، گفتمان اثر را مورد واکاوی قرار داد. در متون طنز، نهتنها بررسی سطح معنایی و رمزگان در فهم معنا مؤثّر خواهد بود، بلکه توجّه به سرچشمههای اصلی، یعنی جامعهشناسی نهفته در پس زبان طنز اثر، بهعنوان پیش متن، در شناخت لایههای بلاغی و زبانی و دلالتهای آن ضروری است. طنز سیاسی- اجتماعی، ازجمله عرصههای بسیار مهم جهت بازگویی حقایق جامعه به زبان نمادین و رمزی است. احمد مَطَر و قاسم حالت نیز دو شاعر معاصر طنزپرداز نامدار عربی و فارسی هستند که با زبانی نمادین به طرح مسائل و مشکلات جامعۀ عصر خویش میپردازند. نظر به تعدّد سطوح رمزگانی در کلام احمد مَطَر و لایههای مختلف بلاغی قاسم حالت، پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی- تحلیلی، به بررسی حوزه های زبان و بلاغت در اشعار طنز این دو شاعر توجّه داشته است. بنابراین، ابتدا به تحلیل شعرهای احمد مطر براساس الگوی زبانی رمزگان پنجگانۀ بارت و سپس به شعرهای قاسم حالت با تحلیل بلاغی پرداختهایم. در این پژوهش، دیوان «اَلاعمال الشّعریه الکامله» احمد مطر و دیوان «خروس لاری» ابوالقاسم حالت بررسی شده است. نتایج بررسی نشان میدهد احمد مَطَر انواع رمزگانهای هرمنوتیکی، معنایی، کُنشی، نمادین و فرهنگی و قاسم حالت لایههای مختلف بلاغی، آوایی، واژگانی، نحوی و ایدئولوژیک را در ساختار اشعار خویش به کار گرفتهاند.
Signs operate within a framework of sign systems; In other words, they become meaningful by being next to each other. Considering the possibility of examining the language systems in humor, it is possible to analyze the discourse of the work by grasping the semiotic meaning of humorous/satiric symbols in a work. In humorous/satiric texts, not only is the study of the semantic level and the codes effective in understanding the meaning, but also the attention to the main sources, i.e. the sociology behind the humorous language of the work as a preface, is essential in recognizing the rhetorical and linguistic layers and their implications. Socio-political humor/satire is one of the most important tools for retelling the facts of a society in symbolic and coded language. Ahmed Matar and Abolghaesem Halat are two renowned poets among contemporary Arabic and Persian humorists/satirists who deal with the problems of the society of their time in a symbolic language. Considering the multiplicity of coded levels in the words of Matar and different rhetorical layers of Halat, the present study has focused on the examination of language and rhetoric in the humoristic/satirical poems of these two poets from a descriptive-analytical approach. Therefore, we have first analyzed Matar's poems based on the linguistic pattern of Roland Barthes's five codes and have then focused on rhetorical analysis of Halat's poems. The scope of this research is the divan of "Al-A'mal al-Shari'ah al-Kamala" by Matar and the divan of "Khoros Lari" by Halat. The results of this study show that Matar uses different types of hermeneutic, semantic, performative, symbolic and cultural codes, and Halat employs different rhetorical, phonetic, lexical, syntactic and ideological layers in the structure of his poems.
خلاصه ماشینی:
در متون طنز، نه تنها بررسي سطح معنايي و رمزگان در فهم معنا مؤثر خواهد بود، بلکه توجه به سرچشمه هاي اصلي، يعني جامعه شناسي نهفته در پس زبان طنز اثر، به عنوان پيش متن ، در شناخت لايه هاي بلاغي و زباني و دلالت هاي آن ضروري است .
نظر به تعدد سطوح رمزگاني در کلام احمد مطر و لايه هاي مختلف بلاغي قاسم حالت ، پژوهش حاضر با رويکردي توصيفي- تحليلي، به بررسي حوزه هاي زبان و بلاغت در اشعار طنز اين دو شاعر توجه داشته است .
هدف از پژوهش حاضر، بررسي لايه ها و سطوح مختلف دلالتگر از منظر رمزي در زبان طنز احمد مطر با بهره گيري از الگوي رمزگان رولان بارت و بررسي جنبه هاي بلاغي اشعار طنز ابوالقاسم حالت است .
اين پژوهش با روش توصيفي- تحليلي ميکوشد ميزان توجه احمد مطر و ابوالقاسم حالت را در استفاه از نشانه هاي زباني و بلاغي در رويکرد طنزآميز اشعارشان نشان داده ، لايه هاي متني را با کمک نشانه ها واکاوي کند و تأثير آن ها را در شکل گيري معنا يا افزوني آن ، مورد بررسي قرار دهد.
اما تا جايي که نگارندگان بررسي کرده اند، الگوي نشانه شناسي لايه اي، به ويژه رمزگان رولان بارت ، در خوانش و تحليل متون طنز (احمد مطر) به کار نرفته است .