چکیده:
ژئوپلیتیک غذا از جمله گرایشهای موضوعی است که در طی دهههای اخیر به دلیل خشکسالیهای پیاپی و رشد سریع جمعیت در جهان مطرح شده است. ژئوپلیتیک غذا در ایران به دلیل واقع شدن در موقعیت خشک و نیمهخشک جهان و از سوی دیگر تهدیدهای خارجی مداوم، از جمله حمله نظامی و یا تحریم اقتصادی و... از اهمیت ویژهای برخوردار است. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانهای و پژوهش میدانی در پی پاسخ به این پرسش است که مهمترین مؤلفههای شکلدهندۀ ژئوپلیتیک غذا کدام هستند؟ برای تجزیه و تحلیل یافتههای پرسشنامه از نرمافزار آماری Spss و آزمون رتبهبندی فریدمن استفاده شده است. نتایج پرسشنامه نشان داد که در بُعد سرزمینی (موقعیت جغرافیایی)، در بُعد جمعیتی (کمیت و کیفیت جمعیت)، در بُعد اقتصادی (تولید مواد غذایی باارزش بالا)، در بُعد فرهنگی- اجتماعی (ترکیب جمعیت شهری و روستایی و تولید مواد غذایی)، در بُعد سیاسی (سیاستهای حمایت از تولید)، در بُعد دفاعی- امنیتی (تأمین بهداشت جامعه) و در بُعد علمی- برنامهای (فناوری تولیدی)، بهعنوان متغیرهای شکلدهنده و مؤثر در شکلگیری ژئوپلیتیک غذا محسوب میشوند.
Food geopolitics is one of the thematic trends that has been raised in recent decades due to successive droughts and rapid population growth in the world. The geopolitics of food in Iran is of special importance due to its location in the arid and semi-arid situation of the world and on the other hand, constant external threats, such as military attack or economic sanctions. The present study seeks to answer the question of what are the most important components of food geopolitics by using descriptive-analytical method and using library resources and field research? SPSS statistical software and Friedman ranking test were used to analyze the findings of the questionnaire. The results of the questionnaire showed that in the territorial dimension (geographical location), in the demographic dimension (quantity and quality of population), in the economic dimension (high value food production), in the socio-cultural dimension (combination of urban and rural population and food production) In the political dimension (production protection policies), in the defense-security dimension (ensuring public health) and in the scientific-programmatic dimension (production technology), they are considered as shaping and effective variables in the geopolitical formation of food.
خلاصه ماشینی:
پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه ای و پژوهش میدانی در پی پاسخ به این پرسش است که مهم ترین مؤلفه های شکل دهندٔە ژئوپلیتیک غذا کدام هستند؟ برای تجزیه و تحلیل یافته های پرسشنامه از نرم افزار آماری Spss و آزمون رتبه بندی فریدمن استفاده شده است .
نتایج پرسش نامه نشان داد که درُ بعد سرزمینی (موقعیت جغرافیایی)، درُ بعد جمعیتی (کمیت و کیفیت جمعیت )، در ُبعد اقتصادی (تولید مواد غذایی باارزش بالا)، درُ بعد فرهنگی- اجتماعی (ترکیب جمعیت شهری و روستایی و تولید مواد غذایی)، درُ بعد سیاسی (سیاست های حمایت از تولید)، درُ بعد دفاعی- امنیتی (تأمین بهداشت جامعه ) و درُ بعد علمی- برنامه ای (فناوری تولیدی)، به عنوان متغیرهای شکل دهنده و مؤثر در شکل گیری ژئوپلیتیک غذا محسوب میشوند.
(78 :1396 ٣-١- دیدگاه های مرتبط با اهمیت و جایگاه غذا امنیت غذایی، یکی از نگرانیهای مهم و تأثیرگذار بر ژئوپلیتیک جهانی است که میتواند با کمبود مواد غذایی، قحطی و افزایش قیمت مواد غذایی نمود یابد.
این عامل سبب شده است تا بحران مواد غذایی تحت تأثیر جریان های سیاسی قرار گرفته و تنش - 1- National Geographic 71 هایی را ایجاد نماید (٢٠١٤:٢ ,Sommerville).
میتوان به تولید مواد غذایی از سوی کشاورزان اشاره نمود که نیازمند سرمایه گذارهای هنگفتی درُ بعد انسانی و نهاده های کشاورزی هستند و هرگونه سرمایه گذاری در این بخش نیز میتواند تأثیرات قابل توجهی در آینده داشته باشد.