چکیده:
اخوان الصفا جمعیتی از فلاسفه و دانشمندان بودهاند .اینان با نظریاتی که در مورد دین و دولت و عدالت داشتهاند تاثیراتی بر جنبشهایی مانند سربداران گذاشته اند. شرایطی که جامعه در قرون چهارم و هشتم هجری با آن مواجه بود زمینه را برای پیدایی اخوان الصفا و سربداران فراهم آورده بود و در پس این زمینه هاست که این دو اعلام موجودیت مینمایند. اخوان الصفا و سربداران از طرفداران مذهب تشیع بودهاند و مدح کنندگان علی(ع) و اهل بیت بوده اند. اخوان الصفا قائل به رسیدن حکومت به دست اهل خیر بودهاند و در این راستا بود که سربداران با توجه به عقیده اخوان الصفا حکومت خود را تشکیل داده بودند. با توجه به این مطالب فرضیه اصلی این تحقیق این است که سربداران تحت تأثیر آموزههای اخوان الصفا در بعد مذهبی و سیاسی توانستند گفتمان حکومت خود را تأسیس نمایند. و سوال اصلی نیز این است که تأثیر پذیری سربداران از اخوان الصفا در چه زمینههایی بوده است و اینکه این تأثیر پذیری تا چه حد در حکومت اینان نمود داشته است؟ این مقاله با استفاده از منابع اصلی و پژوهش های انجام شده و با تکیه بر رویکرد توصیفی – تحلیلی انجام شده است.
The Al-Safa Brotherhood has been a community of philosophers and scientists. They have influenced movements such as the Sarbadars with their theories about religion, government and justice. The conditions that the society faced in the fourth and eighth centuries AH had provided the ground for the emergence of the Al-Safa Brotherhood and the Sarbadars, and it is behind these backgrounds that these two declare their existence. The Al-Safa Brotherhood and the leaders were supporters of the Shiite religion and praised Ali (AS) and the Ahl al-Bayt. The Al-Safa Brotherhood believed that the government would reach the hands of the good people, and it was in this direction that the leaders formed their government according to the Al-Safa Brotherhood. According to these materials, the main hypothesis of this research is that the Sarbadars, under the influence of the teachings of the Al-Safa Brotherhood in the religious and political dimensions, were able to establish the discourse of their government. And the main question is in what areas was the influence of the leaders of the Al-Safa Brotherhood and to what extent was this influence manifested in their government? This article has been done using main sources and researches and relying on descriptive-analytical approach.
خلاصه ماشینی:
سربداريه سربداران نام جنبش مردمي پيشه وران و صوفيان شيعه دوازده امامي در منطقه ي سبزوار بود که در سال ٧٣٦ ق ، با تاسي گرفتن از تعاليم شيخ خليفه و شيخ حسن جوري بر عليه ظلم و ستم حکام محلي بر پا گرديد و به مدت پنجاه و اندي سال در قالب حکومتي مردمي بر منطقه ٣٥١ تسلط داشت .
٣٥٦ سربداريه سربداران نام جنبش مردمي پيشه وران و صوفيان شيعه دوازده امامي است که در سال ٧٣٦ قمري در سبزوار و بر اساس تعاليم شيخ خليفه و شيخ حسن جوري بر عليه حاکمان وقت شکل ميگيرد و در قالب حکومت مردمي، نيم قرن در منطقه مسلط بود.
(به نقل از حلبي، ١٣٦٠:ص ١٣) با عنايت به ويژگيهاي مذهب تشيع اثني عشري(ظلم ستيزي، مبارزه با فساد و عدالت محوري) رهبران جنبش در منابر و وعظ -هاي خود مردم را به مبارزه با ظلم و جور حکام و فساد آنان ترغيب ميکردند، علاوه بر اين ، تعاليم اينان نيز شامل مبارزه با ظلم و ستم حاکمان ٣٦١ مغول و دعوت مردم براي شرکت در ظهور حضرت ولي عصر(عج ) نيز ميشد.
گرچه اديان و مذاهب ديگر هم در انديشه ي اينان جاي دارند ولي تشيع در رأس مذاهب قرار دارد و در جنبش سربداران نيز اين امر را ميبينيم گرچه ممکن است مذهب اخوان الصفا شيعه دوازده امامي نباشد ولي باز در اين امر و تاکيد بر دوستداري اهل بيت و لياقت آنان براي در دست گرفتن حکومت مشترک هستند.