چکیده:
جنگهای دو سالۀ ایران و عثمانی (1236-1238ق) با امضای عهدنامۀ اول ارزنةالروم به پایان رسید. متن عهدنامه، به دو زبانِ ترکی و فارسی، دارای تفاوتهایی است و در نسخههای مختلف فارسی آن نیز اختلافهایی به چشم میخورد. هنوز متنی پیراسته و عاری از ابهام از این معاهده در دسترس نیست. جهانگیر قائممقامی با انتشار مقالهای کوشید متنی منقّح از این عهدنامه به دست دهد، اما کار او ناقص و نارساست. او در بررسی خود متن ترکی عهدنامه را ندیده است و برخی از نسخههای متن عهدنامه در زمان او هنوز منتشر نشده و در دسترس او نبوده است.
در مقالۀ حاضر، نخست چند تحریر مهم و مختلفِ عهدنامه معرفی، و سپس مادۀ اول عهدنامه که حاوی نکات کلیدی است، نقد و بررسی شده است.
The two-year war between Iran and the Ottomans (1821-23) ended with the signing of the First Treaty of Erzurum. The Turkish text of the treaty differs in some places from its Persian version. There also exist several different versions of the text in Persian. An edited text is not yet available. In a published article, Qaem Maqami tried to present an emended text of the treaty. His work is incomplete though. In his review, Qaem Maqami did not see the Turkish text of the treaty itself. Certain renditions of the text of the treaty had not been published yet at the time and were not accessible to him. In the present article, first, several important but different editions of the treaty are introduced, and then the first Article of the treaty, containing several key points, is examined.
خلاصه ماشینی:
منابع تاریخی مآثر السلطانیه مادۀ اول: دولتین علیتین را در امور داخلۀ یکدیگر مداخله جایز نیست؛ فیما بعد، از جانب بغداد و کردستان مداخله جایز ندانسته از جمله محالی که از توجیهات سنجاق و کردستان داخل حدود میباشد، سبباً من الاسباب و وجهاً من الوجوه، از طرف دولت علیۀ ایران مداخله و تجاوز و تعرض در متصرفین سابق و لاحق تصاحب نشود و در حوالی مذکور...
اکسیر التواریخ مادۀ اول: دولتین علیّتین را در امور داخله یکدیگر مداخله نیست فیما بعد از جانب بغداد و کردستان مداخله جایز ندانسته از جمله محالی که از توجیهات سنجاق و کردستان داخل حدود میباشد، سببا من الاسباب و وجها من الوجوه از طرف دولت علیه ایران مداخله و تجاوز و تعرض در متصرفین سابق و لاحق تصاحب نشود.
مجموعه معاهدات تاریخی مجموعۀ معاهدات دولت علیّۀ ایران با دول خارجه فصل اول: چون هیچ دولتی نباید در امور داخله دیگری دخالت نماید منبعد خواه به اطراف کردستان که جانب بغداد واقع است و خواه بکلیه محالی که داخل حدود میباشد و نیز به نواحی سنجاقهای کردستان سبباً من الاسباب و وجهاً من الوجوه از طرف دولت ایران مداخله و تجاوز و تعرض نشده و از متصرفین سابق و لاحق سنجاقهای مزبوره حمایت نشود و اگر از حوالی مزبوره...
نسخۀ ش 15397 مجلس مادۀ اول: دولتین علیتین را در امور داخلۀ یکدیگر مداخله جایز نیست فیمابعد از جانب بغداد و کردستان مداخله جایز ندانسته در جمله محال که از توجهات سنجاق کردستان داخل حدود میباشند سبباً من الاسباب وجهاً من الوجوه از طرف دولت علیه ایران مداخله و تعرض و تجاوز در متصرفین سابق و لاحق تصاحب نشود و در حوال مذکوره...