چکیده:
تفسیر و تطبیق قرآن به مدد علوم تجربی همواره در میان قرآنپژوهان متقدم و متأخر دلبستگانی داشته و دستاوردهای مثبتی به ارمغان آورده است. نظریه ابطالپذیری در رئالیسم انتقادی پوپر به عنوان یکی از دیدگاه های تأثیرگذار در حوزه فلسفه علم نوین، همواره مورد نقّادی برخی از فلاسفه علم غربی و مسلمان قرارگرفته است. پرسش اساسی مقاله حاضر که با روش بنیادین ،توصیفی ، تحلیلی و تجربی نگارش یافته است، چیستیِ اساسیترین کنشها نظریه ابطالپذیری پوپر بر تفسیر علمی از منظر آیت الله جوادی آملی است. دستاورد پژوهش حاضر، موارد پنج گانه مخالفت نظریه فوق با «مبانی» تفسیر علمی قرآن است. از قبیل بیمعنا انگاری متافیزیک ، مخالفت حدس ها و ابطال های بی نهایت و غیر واصل به حقیقت نهایی با خطاناپذیری مفاهیم قرآن و ... ؛ و مصادیق پنج گانه ناسازگاری این نظریه با «قواعد» تفسیر علمی قرآن از قبیل، عدم پذیرش علمیت قضایای تجربی جزئی و احتمالی از منظر نظریه ابطال پذیری و اعتبار آن در قرآن کریم و ...
The interpretation and application of the Qur'an with the help of experimental sciences has always been popular among the early and late scholars of the Qur'an and has brought positive achievements. The theory of falsity in Popper's critical realism, as one of the influential views in the field of modern philosophy of science, has always been criticized by some Western and Muslim philosophers. The main question of the present article, which has been written in a fundamental, descriptive, analytical and experimental way, is what are the most basic actions of Popper's theory of falsity on scientific interpretation from the perspective of Ayatollah Javadi Amoli. The result of the present study is the five cases of opposition of the above theory to the "principles" of scientific interpretation of the Qur'an. Such as the meaninglessness of metaphysics, the opposition of infinite conjectures and falsifications that do not reach the final truth to the infallibility of the concepts of the Qur'an, etc .; And the five instances of incompatibility of this theory with the "rules" of scientific interpretation of the Qur'an, such as not accepting the scientificity of partial and possible empirical propositions from the perspective of the theory of falsity and its validity in the Holy Qur'an, etc.
خلاصه ماشینی:
تلاش مقاله حاضر آن اسـت کـه پـس از تبيـين نظريـه ابطـال پـذيري پـوپر در تبيــين رابطــه ي مفــاهيم علمــي بــا واقعيــات ورد اثبــات پــذيري علــوم تجربــي از ديـدگاه وي بـه ايـن پرسـش پاسـخ گويـد کـه پـذيرش نظريـه پـوپر بـا توجـه بـه مباني و قواعـد تفسـير علمـي قـرآن از ديـدگاه آيـت الله جـوادي آملـي چگونـه بـر آن تأثير گذار خوهد بود.
در ذيــل بــه کنش هــاي نظريــه ابطال پــذيري پــوپر بــر مبــاني و قواعــد تفســير علمي قرآن از ديدگاه تقريرات آيت الله جوادي آملي مي پردازيم : ١- هرچنــد پــوپر قضــاياي غيــر علــوم تجربــي را غيــر علمــي ولــي معنــادار مي دانـد، لـيکن از آن رو کـه مي گويـد: هرچـه محتـواي يـک نظريـه بيشـتر باشـد، آن نظريه ابطال پـذيرتر اسـت ، معنـايش ايـن مي شـود کـه ابطال ناپـذيرها محتـوايي ندارنــد.
بنــابراين بــا توجــه بــه ارزش ظنــي بســياري از قضــاياي تجربــي از منظــر آيــت الله جــوادي آملــي و امکــان خطــا در اســتنباط و درک مفســر از مــتن قــرآن ، حــداکثر «اســتناد احتمــالي » قضــاياي تجربـي در تفسـير علمـي قـرآن ، مجـاز خواهـد بـود، لـيکن از آن جـا کـه قضـاياي احتمــالي ابطال پــذير نيســتند، نتيجــه نهــايي انديشــه پــوپر، عــدم جــواز کــاربرد قضاياي تجربي در تفسير علمي قرآن خواهد بود.
اساســيترين کنش هــا و تاثيرگــذاري نظريــه ابطال پــذيري قضــاياي تجربــي پــوپر بــر «مبــاني» و «قواعــد» تفســير علمــي قــرآن بــر اســاس الگــوي اســلامي انديشه هاي آيت الله جوادي آملي عبارتند از: الف - ابطـال گرايي منجـر بـه بيمعنـا دانسـتن متافيزيـک خواهـد شد و اين در مخالفت با مباني تفسير (علمي) قرآن است .