چکیده:
زوجین در عقد نکاح، همانند دو طرف عقود دیگر، میتوانند خواستههای خود را درقالب شرط درآورده، تا حدودی درجة مطلوبیت این عقد را بالا ببرند؛ ولی در مصادیق شروط صحیح ضمن عقد نکاح اختلافنظر وجود دارد و شرط عدم اخراج زوجه از بلد نیز از همین دسته شروط اختلافی است. بدیهی است که مشروطٌ لهِ شرط مذکور، زوجه و مشروطٌعلیه آن، زوج میباشد. درخصوص صحت یا بطلان شرط مذکور خلأ قانونی و حتی بین فقها نیز اختلافنظر وجود دارد. برخی اعتقاد به بطلان شرط و بعضی دیگر اعتقاد به صحت آن دارند. در این جستار، به مطالعة آرا و نظریات مرتبط با شرط عدم اخراج زوجه از بلد و فروعات آن (ازجمله شرط عدم اخراج زوجه از منزل، اسقاط شرط و ارتباط شرط عدم اخراج زوجه از بلد با میزان مهر المسمی) پرداخته و درنهایت با استناد به نظرات فقهی و حقوقی و نقد هریک از دیدگاههای مطرحشده، صحت شرط مزبور نتیجهگیری میشود. لازم به ذکر است مقالة حاضر براساس هدف، کاربردی و براساس ماهیت و روش، توصیفی ـ تحلیلی میباشد.
In marriage, couples, like the other two parties to a contract, can make their wishes a condition and increase the degree of desirability of this contract to some extent; However, in the cases of the correct conditions during the marriage, there is a difference of opinion and the condition of not expelling the wife from Balad is also one of the different conditions; It is obvious that in the mentioned condition, the condition is in favor of the wife and against the husband. There has been disagreement among jurists as to the validity or invalidity of the said condition; even among jurists; Some believe in the invalidity of the condition and others believe in its validity; In this article, we study the opinions and theories related to the condition of not expelling the wife from Balad and its sub-categories (including the condition of not expelling the wife from home, abrogating the condition, the relationship between the condition of not expelling the wife from Balad and the amount of the official seal). Citing jurisprudential and legal opinions and criticizing each of the proposed views, the validity of this condition is concluded.It should be noted that the present article is applied based on the purpose and descriptive-analytical based on its nature and method
خلاصه ماشینی:
برخی از فقها در مقام انتقاد و رد دیدگاه بطلان شرط عدم اخراج زوجه از بلد بیان داشتهاند: چنانچه فرض شود که شرط عدم اخراج زوجه از بلد شرط فاسدی است، این امر مستلزم فساد مشروط (عقد) نیز میباشد و در اینجا استثنایی از این قاعده وجود ندارد و حتی اگر به استناد آیة «اوفوا بالعقود»، شرط را باطل و عقد را صحیح منظور روایت ابن ابیعمیر است که در ادامه و در قسمت صحت شرط، بهتفصیل بیان میشود.
در رد این استدلال که بطلان شرط از این جهت است که اطاعت از زوج واجب بوده و بلد و منزل زوجه به اختیار شوهر است، بایستی بیان کرد که آنچه شرط شده، عدم وجوب اطاعت از زوج و اینکه اختیار منزل به دست زوجه باشد نیست، بلکه شرط شده که زوج همسرش را از بلدش خارج نکند و این عدم اخراج کاری است که به زوج مربوط و مباح میباشد و لذا اگر شرط بر عدم اطاعت از زوج باشد، خلاف شرع است و نصوص سابقه نیز شامل آن نمیشود (حسینی روحانی قمی، 1412 ق، ج 22، ص 192).
دلیل دیگری که برای صحت شرط بیان شده، این است که شرط موصوف مخالف با شرع و کتاب و سنت نیست (طباطبایی حائری، 1418 ق، ج 12، ص 62؛ بحرانی، 1405 ق، ج 23، ص538؛ سبحانی تبریزی، بیتا، ج 2، ص 257)؛ با این توضیح که جایز است در عقد نکاح آن را شرط قرار دهند تا به هدفهای مباح خود (در بلدی که انس دارد) و کارهای جایزی که حکم آنها آشکار است، دست یابند (اسدی حلی، 1407 ق، ج 3، ص 410؛ نجفي، 1422 ق، ص 256).