چکیده:
هدف این پژوهش سنتز پژوهی چند مورد از پژوهشهایی است که حول موضوع آموزش شهروندی در برنامههای درسی در کشورهای مختلف انجام شده است. برای این منظور با استفاده از روش سنتز پژوهی، تحقیقات انجام شده در سطح بینالملل، در خصوص میزان توجه و اختصاص مفاهیم مربوط به آموزش شهروندی در برنامههای درسی، بهصورت نظاممند انتخاب، واکاوی محتوایی و دستهبندی شدهاند. در مرحله غربالگری، 11 پژوهشی که این ویژگیها را داشتهاند، انتخاب و ترکیبی از یافتههای آنها بر اساس اصول تلفیق، بازاندیشی و بازآرایی دادهها، ارائه شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که عوامل مهم محیطی که در ساختار کلی برنامههای درسی آموزش شهروندی به آن پرداخته شده عبارت از سنت تاریخی؛ موقعیت جغرافیایی؛ ساختار اجتماعی-سیاسی؛ سیستم اقتصادی و روندهای جهانی است. همچنین نتایج نشان میدهد که آموزش شهروندی در برنامههای درسی برخی از کشورها، مبتنی بر بیان ارزشهای فرهنگی جزئی و همچنین قوانین ملی و در برخی دیگر حالت خنثی نسبت به ارزشها داشتهاند. نهایتاً اینکه نتایج بیانگر آن است که آموزش شهروندی در برنامههای درسی، از سه لایه تشکیل میشود: آموزش در مورد شهروندی؛ آموزش از طریق شهروندی و آموزش برای شهروندی.
The purpose of this research is to synthesize a number of studies that focus on citizenship education in curriculum in different countries. To this end, international research studies have been systematically selected, structured, and categorized using the method of Researchsynthesis, international studies on the amount of attention and allocation of concepts related to citizenship education in curriculum. At the screening stage, 11 studies that have these features have been selected and synthesized from their findings based on the principles of data integration, rethinking and rearrangement. The results of the research show that the important environmental factors that have been addressed in the overall structure of citizenship education curricula are historical traditions, geographic location, socio-political structure, economic system and global trends. Another part of the results is that citizenship education in the curriculum of some countries is based on the expression of minor cultural values, as well as national laws, and in others, they are neutral to values. Finally, the results indicate that citizenship education in the curriculum consists of three layers: education about citizenship; education through citizenship and education for citizenship.
خلاصه ماشینی:
com@j_salimi٢٠٠٣ تاريخ دريافت مقاله : ٩٧/١/٢٣ تاريخ دريافت مقاله نهايي: ٩٨/١/١٤ تاريخ پذيرش : ٩٨/٢/١١ مقدمه در آغاز قرن بيست و يکم ، ديدگاه اکثر مربيان بزرگ تعليم وتربيت ، بر اين باور استوار است که امروزه ديگر، وظايف مدارس تنها به آماده کردن کودکان نوجوانان براي زندگي آينده در جامعه محدود نيست بلکه هدف اصلي آموزش وپرورش ، تجربه و تمرين عرصه هاي گوناگون زندگي در مدرسه به عنوان جامعه کوچک است ؛ جامعه اي که در آن تقويت تفکر انتقادي و خلاق به جاي روحيه همنوايي، تقويت همکاريها، فعاليت ها و تعاملات گروهي به جاي رقابت هاي انفرادي و يادگيريهاي سطحي و گذرا، تقويت اعتمادبه نفس به جاي خودپنداره منفي و آموزش و يادگيري به جاي ياددادن مورد توجه قرار ميگيرد (٢٠٠٩ ,Barkhordari &Jamshidian ).
اين رويکرد نشان دهنده ي اهميت به سزاي آموزش هاي شهروندي براي اقشار گوناگون مردم جامعه در سطوح مختلف و به ويژه دانش آموزان ميباشد؛ امري که در اهداف کلي آموزش وپرورش ايران و در مدارس ما، اگر نگوييم که کاملا ناديده گرفته شده ، مورد غفلت و فراموشي قرار گرفته است (٢٠٠٦ ,Baratalipour).
در واقع تربيت شهروندي تدارک فرصت هاي کسب دانش و آگاهي، اتخاذ نگرش و تقويت توانمنديهايي است که فرد را در تعامل مؤثر با ديگر افراد جامعه در جهت مشارکت در زندگي سياسي و اجتماعي ياري ميرساند، اما متأسفانه در نظام آموزش وپرورش ، به ويژه در برنامه هاي درسي مدارس توجه لازم به اين امر نميشود (٢٠٠٨ ,etc &Yarmohammadea ).