چکیده:
در ٢٤ آﮔﻮﺳﺖ ٢٠٢١ م، اﻟﺠﺰاﯾﺮ ﺿﻤﻦ ﺣﻔﻆ رواﺑﻂ ﮐﻨﺴﻮﻟﯽ، رواﺑﻂ دﯾﭙﻠﻤﺎﺗﯿﮏ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﮐﺸﻮر ﻣﻐﺮب ﻗﻄﻊ ﮐﺮد. اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ در ﺷﺮاﯾﻂ اﻓﺰاﯾﺶ ﻇﺎﻫﺮی ﺗﻨﺶ در ﻣﺎهﻫﺎی اﺧﯿﺮ ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد. در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺗﻌﺪادی از ﻋﻮاﻣﻞ و ﺗﺤﻮﻻت ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ، ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ از آﻧﻬﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس اﺧﺘﻼﻓﺎت ﺗﺎرﯾﺨﯽ و ﻣﺮزی اﺳﺖ و ﺑﺮﺧﯽ دﯾﮕﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺤﻮﻻت ﻣﻨﻄﻘﻪای و ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ اﺳﺖ. در اﯾﻦ ﺑﯿﻦ ﺗﺤﻠﯿﻞﮔﺮان ﺑﻪ ﻧﻘﺶ ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﻓﺮاﻣﻨﻄﻘﻪای ﻫﻤﭽﻮن رژﯾﻢ ﺻﻬﯿﻮﻧﯿﺴﺘﯽ و ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺳﻌﻮدی در ﺗﺤﺮﯾﮏ ﮔﺴﻞﻫﺎی ﺣﺴﺎس در زﻣﯿﻨﻪ اﻟﺠﺰاﯾﺮ و ﻣﻐﺮب اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﭘﯿﺸﯿﻨﻪ ﺗﺎرﯾﺨﯽ رواﺑﻂ اﻟﺠﺰاﯾﺮ و ﻣﻐﺮب، دﻻﯾﻞ ﻗﻄﻊ رواﺑﻂ دﯾﭙﻠﻤﺎﺗﯿﮏ آﻧﻬﺎ، واﮐﻨﺶﻫﺎی ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ و ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎی ﻣﻨﻄﻘﻪای آن ﻣﯽﭘﺮدازد.
ﺗﺤﻠﯿﻞﮔﺮان ﺑﻪ ﻃﻮر ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﯾﯽ درﺑﺎره رواﺑﻂ دو ﮐﺸﻮر اﻟﺠﺰاﯾﺮ و ﻣﻐﺮب ﻣﻄﺮح ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺗﺤﻠﯿﻞ و اراﺋﻪ راﻫﮑﺎرﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮای ﺑﺮون رﻓﺖ از اﯾﻦ ﺗﻨﺶ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﭼﻪ ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﺑﺮ رواﺑﻂ ﻣﻐﺮب و اﻟﺠﺰاﯾﺮ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﯽﮔﺬارد؟ و ﭼﮕﻮﻧﻪ رواﺑﻂ اﯾﻦ دو ﮐﺸﻮر ﺑﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻐﺮب اﻻﻗﺼﯽ ﯾﺎ اﺻﻄﻼﺣﺎ ﻣﻐﺮب ﻋﺮﺑﯽ و ﺑﻪوﯾﮋه ﻣﻮﺿﻮع ﺻﺤﺮا ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﯽﮔﺬارد؟ آﯾﺎ ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز ﺣﻞ و ﻓﺼﻞ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﻣﻐﺮب و اﻟﺠﺰاﯾﺮ ﮐﻠﯿﺪ ﺣﻞ ﻣﺸﮑﻞ ﻣﺰﻣﻦ ﺻﺤﺮا ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؟ و اﮔﺮ در آﯾﻨﺪه دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ در رواﺑﻂ ﺑﯿﻦ رﺑﺎط و اﻟﺠﺰﯾﺮه ﺑﻌﯿﺪ ﺑﺎﺷﺪ؛ آﯾﺎ اﯾﻦ اﺣﺘﻤﺎل اداﻣﻪ وﺿﻌﯿﺖ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺷﺒﯿﻪ ﯾﮏ ﺟﻨﮓ ﺳﺮد ﮐﻨﺘﺮل ﺷﺪه اﺳﺖ؟
خلاصه ماشینی:
مغرب و الجزایر دو كشور همسایه هستند كه بیش از یك هزار و 700 كیلومتر مرز مشترك زمینی و قرابت فرهنگی زیادی با هم دارند؛ اما این روزها روابط آنها نه تنها گرم نیست، بلكه پرتنش شده و نوعی جنگ سرد میان دو كشور در جریان است.
مغرب نیروهای خود را در منطقهای خارج از مرزهای تعیین شده توسط فرانسه، مستقر کرد و در سال 1975 و همزمان با آمادگی اسپانیا برای خروج از صحرای غربی، مغرب نیز 350 هزار مغربی را به منطقه صحرای غربی فرستاد.
این حرکت مغرب زمینهساز برای شروع جنگ بین دو کشور الجزایر و مغرب در سالهای 1963 و 1964 م فراهم کرد و با درگیریهای پراکنده آغاز شد، اما سرعت جنگ در اکتبر 1963 م به شدت افزایش یافت و درگیریها تا سال بعد ادامه یافت.
روابط دو کشور در عصر عثمانی در الجزایر و دولت علویان مغرب (1650-1830 م) میتوان گفت وضعیت این دوره مشابه دوره پیشین است و تا قرن هفدهم خط مرزی رودخانه ملویه بهشمار میرفت.
4. روابط دو کشور در دوران استعمار فرانسه تا استقلال الجزایر و مغرب (1830-1956/1962 م) در جریان حمله فرانسه به الجزایر و به دنبال سقوط دولت مرکزی و درگیری و مقاومت پراکنده مردم الجزایر علیه فرانسویان، مغربیها از این موقیعت استفاده کردند و از خط مرزی ملویه عبور کرده و به تلمسان رسیدند.
»13 در این میان اتحادیه اروپا که منافع بسیاری در منطقه دارد و برخی از کشورهای آن به تأمین گاز الجزایر از مغرب وابسته هستند؛ اما درباره وخامت روابط بین دو کشور و یا اقدامات ملموس برای محدود کردن پیامدهای آن، موضعگیری روشنی نشان نداد.