چکیده:
نظامنامۀ اصول اخلاقی مشاورۀ ایالات متحدۀ آمریکا دارای بنیانهای معرفتشناختی و پیشفرضهای عقیدتی معینی است که سنجش و نقد آنها اهمیت بسزایی دارد. این نظامنامه (ACA)، یکی از شناختهشدهترین و پرداختهترین نمونهها در نوع خود است که الگوی بسیاری از دیگر موارد تدوین نظامنامههای اخلاقی این حوزه در دیگر کشورها بوده است. درنتیجه یافتن ساختار و مفروضات معرفتیای که این نظامنامه را شکل داده است، در تشخیص گرایشِ اساسی دیگر نظامنامهها و کاستیهای آنها اهمیت بسزایی دارد. به دیگر سخن پژوهش در روح کلیِ حاکم بر این نظامنامه و یافتن پیشزمینههای نظری و پیشانگارههای فرهنگی−نگرشی بر سازندۀ بستر کلیِ آن میتواند در جُستارهای معطوف به تدوین نظامنامههای اخلاقی دیگر کشورها، از جمله کشور خودمان و پرهیز از تکرار برخی خطاهای احتمالی آن در تحقق این مهم ضروری باشد. درنتیجه پرسش بنیادین پژوهش پیشِرو چیستی اساس معرفتی و مفروضات فرهنگی و نگرشی مستتر در ACA است. میخواهیم ببینیم که کُدهای اخلاقی این نظامنامه از چه زمینۀ فرهنگی و عقیدتیای صادر شده و این امر آن را دچار چه نواقصی کرده است؛ برای تحقق این مهم برخی رئوس توصیههای اخلاقی آن را با استناد به این فرض که امر روانشناختی از امر دینی و امر اخلاقی متمایز نیست و نوعی وحدت درونی میان آنها وجود دارد، مورد واکاوی قرار میدهیم. خواهیم دید که بنیاد معرفتشناختیِ این نظامنامه بر برخی مفروضات و برداشتهای لیبرالیسم غربی از چیستی انسان، انکار یا اغماض در برابر وجهِ معنوی و فرامادی انسان و نیز فردگرایی در روشِ شناخت استوار است. بدینمنظور نخست نقدی پایهای در مورد بنیانهای معرفتشناختی و روششناختی این نظامنامه طرح میکنیم و سپس در این سنجش انتقادی به عناصرِ ساختاریِ آن میپردازیم.
The purpose of this research is examining the ethical code of counseling of the United States of America, ACA, in order to evaluate its epistemological bases and ideological premises. The significance of this task lies in the fact that ACA is one of the most famous ethical codes in counseling and psychology and is a sample for preparing other similar codes throughout the world. So finding its structure and premises is crucial for recognizing the basic epistemological and methodological approaches of other codes and their insufficiencies. Reexamining the general mentality which constructs this code and finding its theoretical presuppositions and cultural premises and avoiding its possible wrongs could be beneficial for developing an ethical code in Iran. The main question of the research is: “what are the epistemological basis and cultural ideological presuppositions of ACA? For this purpose we would examine its ethical commands according to our critical hypothesis that the psychological, the ethical and the religious are inseparable from each other. We would find that the epistemological and ideological bases of ACA are some western liberal conceptions of the nature of human beings, ignoring the spiritual aspects of their existence and maintaining the methodological individualism.
خلاصه ماشینی:
این نظامنامه با دقتی ویژه به جزئیاتی از این دست پرداخته است؛ با این همه همین دقت در امر ممانعت از تماس جنسی نیز افزودۀ دیرهنگامِ این نظامنامه است، بدینمعنا که در نخستین نسخههای منتشرۀ نظامنامۀ اخلاقی ACA بر این مهم تمرکز نشده بود و تنها پس از مشاهدۀ موارد بسیار سوءاستفادۀ جنسی از مُراجع در فرایند مشاوره بود که به آن توجهِ ویژهای شد (امامیراد و فقیهی، 1389؛ وِلفِل، 1 1992)؛ اما آنچه از روحیۀ اخلاقیِ حاکم بر این نظامنامه برمیآید نشان میدهد که کل اصول اخلاقی آن بر نوعی اخلاقِ وظیفهگرای کانتی استوار است و جهانشمولیت این اخلاق، بدون در نظر گرفتن ویژگیهای Welfel فرهنگی سوژۀ موردِ کاوش هر نوع مراجعی را به یک اندازه دربر میگیرد.
این ملزومات اخلاقی تقریباً در همۀ نظامنامههای موجود لحاظ شدهاند، اما پرسشی که مطرح میشود این است که چه تضمینی بر آن وجود دارد که مشاور به آنها پایبند باشد؟ صرفِ توصیۀ سازمان و سوگندِ مشاور برای این منظور کافی به نظر نمیرسد؛ برای نمونه انجمن مشاورۀ آمریکا در بخشِ B بهطور Blocher Herlihy & Corey و مفصل به مبحث رازداری مشاور میپردازد و توصیههای خود را با مقولۀ «حفظِ حریم خصوصی» چنین بیان میکند: «مشاوران برای حقوق مراجعان خود در حریم خصوصی احترام قائل هستند و از آشکارسازیهای غیرقانونی و ناموجه در مورد اطلاعاتِ محرمانه امتناع میورزند» (ACA, 2005).