چکیده:
براساس نظریههای قدرت چانهزنی و تلاش حسابرس، با افزایش قدرت چانهزنی حسابرس امکان افزایش مبلغ حقالزحمه حسابرسی و به تبع آن تلاش بیشتر حسابرس فراهم میگردد که این موضوع بر تاخیر در گزارش حسابرسی اثرگذار است. در این راستا جامعه حسابداران رسمی ایران، برای اولین بار در سال 1394 آییننامه تعیین حقالزحمه حسابرسی (تعیین حقالزحمه براساس بودجه بندی هر کار به اضافه سربار موسسه) را برای موسسات عضو، الزامی نمود. در نبود شواهد نظری و تجربی کافی در مورد پیامدهای آییننامه حقالزحمه حسابرسی بر تاخیر در گزارش حسابرسی با در نظر گرفتن نقش تعدیلگر نوع موسسه حسابرسی، هدف پژوهش حاضر بررسی نقش این آییننامه بر تاخیر در گزارش حسابرسی با توجه به نظریههای قدرت چانهزنی و تلاش حسابرس است. بهمنظور نیل به این هدف، 3058 سال-شرکت مشاهده جمعآوریشده از گزارشهای مالی سالیانه شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و همچنین فرابورس ایران طی دوره زمانی 1391 تا 1398 از طریق مدلهای رگرسیونی تاخیر در گزارش حسابرسی، مورد آزمون قرار گرفتهاند. نتایج حاصل از برآورد رگرسیون چندگانه، موید رعایت شکلی آییننامه بهجای رعایت واقعی است و بین آییننامه حقالزحمه حسابرسی و تاخیر در گزارش حسابرسی، رابطه معناداری وجود ندارد لیکن نوع موسسه حسابرسی رابطه مزبور را تعدیل میکند.
According to the theories of bargaining power and the auditors’ effort, by increasing the bargaining power of the auditor, it is possible to increase the audit fee. Consequently, Further effort is provided by the auditor,which affects the audit report lag. In this way, the Iranian Association of Certified Public Accountants (IACPA), for the first time in 2015, enforced the Regulation of Audit Services Fees (determining audit fees based on budget of each project and by taking to account the overhead costs of the audit firm) for its members. In the absence of sufficient theoretical and empirical evidence on the consequences of the regulation of audit services fees on the audit report lag (ARL) and the moderating effect of the type of audit firm on this relationship, the purpose of this study is to investigate the role of this regulation on ARL, due to the bargaining power and auditor’s effort theories. Therefore, 3058 firm-year observations collected from the annual financial reports of companies listed on the Tehran Stock Exchange as well as the OTC of Iran between 2012 and 2019, are examined. The results of motivate analysis show that the de jure compliance with the regulation instead of the de facto compliance and there is no significant relationship between the regulation of audit fees and ARL. but the type of audit firm moderates the relationship. That is, the regulation of audit fees has a positive association with ARL when the auditor is a first-ranked trusted audit firm. The findings of this study indicate that the regulation of audit fees could not be played as a driver to increase the audit budget, audit effort and audit report lag.
خلاصه ماشینی:
در نبود شواهد نظری و تجربی کافی در مورد پیامدهای آیین نامه حق الزحمه حسابرسی بر تاخیر در گزارش حسابرسی با در نظر گرفتن نقش تعدیل گر نوع موسسه حسابرسی، هدف پژوهش حاضر بررسی نقش این آیین نامه بر تاخیر در گزارش حسابرسی با توجه به نظریه های قدرت چانه زنی و تلاش حسابرس است .
بنابراین ، احتمال دارد قدرت چانه زنی این دو نوع حسابرس در توانایی اجرای آیین نامه حق الزحمه متفاوت باشد که میتواند منجر به افزایش بودجه و تاخیر در گزارش حسابرسی شود.
بنابراین ، هدف دوم این پژوهش ، بررسی نقش تعدیلی نوع (رتبه بندی)موسسه حسابرسی در رابطه آیین نامه حق الزحمه و تاخیر در گزارش حسابرسی است .
برای تبیین نقش تعدیلی احتمالی نوع موسسه حسابرسی بر رابطه بین آیین نامه حق الزحمه و تاخیر در گزارش حسابرسی، از نظریه «قدرت چانه زنی حسابرس » بهره برده شده است .
یافته های پژوهش لای 1 Audit Fee Pressure Theory (٢٠١٩) حاکی از آن است که صاحب کاران موسسات حسابرسی ادغام شده تاخیر کوتاه تری در گزارش حسابرسی خود داشته اند و پس از ادغام موسسات حسابرسی، حق الزحمه بیشتری به آن ها پرداخت نکرده اند[١٧].
فرضیه های پژوهش برای پیش بینی نقش آیین نامه حق الزحمه بر تاخیر در گزارش حسابرسی و نقش تعدیل گر نوع موسسه حسابرسی، دو سناریوی موافق و مخالف آیین نامه مذکور، بسط داده شده است .
در این پژوهش تنها نقش آیین نامه حق الزحمه حسابرسی بر تاخیر در گزارش حسابرسی آزمون شده است .