چکیده:
وقتی موضوع «مقاومت» مطرح میشود، «جبهه مقاومت اسلامی» در منطقه غرب آسیا به ذهن متبادر میشود. این درحالیست که جبهه مقاومت، تنها بخشی از گفتمان مقاومت است. هدف این نوشتار، تبیین نظری و تجربی مقاومت به مثابه یک گفتمان است. انقلاب اسلامی و مقاومت، رابطه وثیقی با یکدیگر دارند. مقاومت در اندیشه و کنش سیاسی مقام معظم رهبری، گفتمانی است که از یکسو ریشه در آیات قرآن و از سوی دیگر ریشه در تجربه طولانی در تاریخ اسلام، ایران و بویژه تاریخ چهار دهه نخست انقلاب اسلامی دارد. با توجه به این مبانی دینی، تاریخی و سیاسی، گفتمان مقاومت، نقش هدایتگر انقلاب اسلامی در گام دوم انقلاب اسلامی را ایفا میکند. مقاومت، گفتمان فراگیری است که حوزههای مختلف سیاست داخلی و سیاست خارجی جمهوری اسلامی را شامل میشود. در این نوشتار، ریشهها، سطوح و کارکرد گفتمان مقاومت بر مبنای بیانات مقام معظم رهبری و بویژه سندبالادستی بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی تبیین شدهاست. دادههای این پژوهش از منابع دستهاول از جمله بیانات مقام معظم رهبری و جدیدترین منابع فارسی و غیرفارسی استخراج و با روش توصیفی- تحلیلی پردازش شده-است.
خلاصه ماشینی:
مقـام معظـم رهبری در موارد متعـدد مولفـه هـای نظـام سـلطه را در ابعـاد فرهنگـی، سیاسـی، اقتصـادی و علمـی دانسته اند:«حقیقت این است که امروز جهان از قطبهای سلطه تشکیل شده است ؛ مجموعـه هایی کـه بـر روی هم متأسفانه یک نظام سلطه ی جهانی را در این دوران به وجود آورده انـد»( ١٣٧٩/٨/٢٤) «عمـده موضوعهایی که قدرتهای سلطه گر در نظام سلطه جهانی برای حفظ این رابطـه سـلطه گر و سـلطه پذیر رویش تکیه میکنند، سـه موضـوع اسـت : سـلطه فرهنگی، سلطه اقتصـادی، سـلطه علمی»( ١٣٨٣/٤/١) ایشان در فرازی دیگر معتقدند: «نفی غرب ، به معنای نفی سلطه غرب اسـت کـه هـم سـلطه سیاسـی مورد نظر است ، هم سلطه اقتصادی و هم سلطه فرهنگی»(١٣٧٧/١١/١٣) « امـروز در دنیـا لازمـه ایـن طلب استکباری این شده است که حرکت تند پرشتابی برای تسخیر زمینه های متعـدد - کـه عمـده اش سه زمینه است : اقتصاد، سیاست و فرهنگ » (١٣٨١/٣/٧) در نظـام سـلطه ، مراکـز سـلطه ی جهـانی بـه همه ی دنیا به چشم طعمه نگاه میکنند؛ همه چیز باید در اختیار آنها قرار بگیرد: «منابع مالی دنیـا، منـابع ثروت دنیا، بازارها و قدرت کار دنیا؛ نظام سلطه اصلا پایه اش این است »(١٣٨٣/٨/١٥) مقام معظم رهبری پس از تبیین وجوه مختلف نظام بین المللـی سـلطه ، راه برونرفـت از آن را گفتمـان مقاومت معرفی کرده اند.