چکیده:
این متن شرحی بر اوصاف شیعیان واقعی از منظر امیرمومنان علی (ع) است. از منظر آن حضرت، کفر بر چهار پایه استوار است: به عبارت دیگر، چهار عامل ممکن است انسان را از شناخت حق منحرف کرده، به جای ایمان او را در دام کفر بیفکند. اولین پایه کفر، تعمیق است. معنای درست تعمیق، دور افتادن از جاده است. دین حاوی مطالب اصولی و جزیی است؛ تعمیقی که موجب کفر است، رهاکردن متن دین و تمرکز بر حاشیه است. پایه دوم کفر، تنازع است. نزاع مداوم و محکوم کردن دیگران همراه با شکست حرمت آنهاست. پایه سوم کفر، زیغ و کجفهمی است؛ چیزی اشتباه و کج فهمیده شود. کسی که دچار زیغ است، کار خوب در نظرش بد و کار بد، خوب جلوه میکند و طبیعی است که ایمان را بد و کفر را خوب بپندارد. چهارمین پایه کفر، شقاق؛ یعنی خصلتی روانی ناشی از خودکمبینی است. حرکت کردن برخلاف حقیقت و بدعتگذاری و مطرح کردن سخنان بیمنطق، با انگیزه جلب نظر دیگران از دیگر پایههای کفر است.
خلاصه ماشینی:
راه صحيح شناخت يک دين اگر كسي بخواهد حقایقي را بشناسد تا ایمان بیاورد و از امور باطل دوری گزیند و به آنها کفر بورزد کدام راه را باید طی کند؟ فرض کنید کسی که تازه به سن تکلیف رسیده است و تصور درستی از دین حق ندارد و در مکان زندگیاش ادیان گوناگون حضور دارند، چگونه میتواند مسیر درست را تشخیص دهد؟ اگر چنین شخصی بخواهد در باب برحق بودن يا باطلبودن مذهبی تحقیق کند که پدرومادرش بر آناند، چه روشی را باید در پیش بگیرد تا به نتیجة درست برسد؟ بهراستی، چگونه میتوان در انتخاب دين صحيح از تقلید کورکورانه دوری گزید؟ به نظر میرسد مراحل زیر تصور درستی از وظیفة هر فرد براي انتخاب دین ارائه ميدهد: نخستینگام این است که منابع شناخت دين را پيدا کنيم.
پس از طی مرحلة اول ـ مراجعه به منابع شناختی دین ـ طبیعی است که مسائل مبهم و محتاج توضیح و تفسيری رخ بنماید؛ مثلاً وقتي غیرمسلمان یا حتی مسلمان قرآن میخواند در موارد زیادی با ابهام مواجه میشود و معنای برخی آیات حتی با مراجعه به ترجمه نیز روشن نمیشود؛ ازاينرو، برای فهم درست باید به کسی مراجعه کرد که منظور نازلکنندة آیات را بهروشنی درک کرده، و در اختیار ما قرار دهد.