چکیده:
در طی سالیان گذشته، مدیریت پسماندها در شهر تهران به شکل سنتی اداره می شده و اصلی ترین روش دفع پسماندها، دفن در زمین بوده، لذا با توجه به تولید بیش از 6000 تن پسماند جامد شهری و بیش از 30،000 تن پسماند ساختمانی روزانه در شهر تهران و اینکه بخش قابل توجهی از پسماندها در مجتمع آرادکوه و آبعلی دفن می شدند، اهمیت مقوله محیط زیست و کمبود زمین برای دفن و مدیریت بهینه و علمی پسماندها در کانون توجه قرار گرفت. در این راستا سازمان مدیریت پسماند با عنایت به بررسی ها، دریافت نظرات خبرگان سازمانی و محی طزیستی شهرداری و همچنین با توجه به نتایج حاصل از آسیب شناسی شهر تهران که توسط مشاور طرح جامع صورت گرفت نسبت به ارائه طرحی تحت عنوان کاهش پسماند (کاپ) اقدام نمود. در این مقاله به معرفی طرح کاپ با استفاده از مدل چشم انداز سازی ارگون پرداخته می شود. مدل ارگون، فرایندی متشکل از پنج گام را تش یکل می دهد، که براساس چند پرسش ساده بنا شده است: اکنون کجا هستیم؟ به کجا م یرویم؟ کجا می خواهیم باشیم؟ چگونه به آنجا برسیم؟ و آیا به سوی آنجا در حرکتیم؟ از آنجایی که چشم اندازسازی، فرایندی شامل بررسی وضع موجود، پی شبینی آینده در صورت ادامه روند جاری، تصویر وضع مطلوب، نحوه رسیدن به وضع مطلوب و ارزیابی روند رسیدن به آن را در برم یگیرد، می تواند به منظور معرفی جامع طرح ها به کار گرفته شود. یافته های مقاله نشان می دهد، اجرای طرح کاپ حصول به یک«مدیریت هوشمند، ابتکاری، مشارکتی و پایدار پسماند با کمترین تولید پسماند و بیشترین بازیابی منابع» را مدنظر دارد. با توجه به مجموعه اقدامات صورت گرفته در طرح کاپ و ابعاد گسترده ناشی از آ نکه پیامدهای مثبت محیط زیستی، اقتصادی و اجتماعی دارد، می توان امیدوار بود با انجام اقدامات آموزشی گسترده و نه صرفا با تکیه بر مفاهیم تفکیک پسماند، بلکه در کلیه مفاهیم بسیط طرح کاپ ازجمله اصلاح الگوی مصرف، اجتناب و کاهش تولید پسماند، استفاده مجدد، کاهش سمیّت، کاهش رطوبت، کم حجم سازی، تفکیک پسماندها در مبدا تولید با توانمندسازی شهروندان، مشارکت موثر و مفید شهروندان در فرایند مدیریت پسماند اتفاق افتد. همچنین این طرح م یتواند زیبایی شهر، حفظ منابع طبیعی و محیط زیست، کاهش آلودگی ها و کاهش هزینه های مدیریت شهری را به ارمغان بیاورد و از پیامدهای اجتماعی زباله گردی و انتشار بیماری و نازیبایی منظر و سایر معضلات اجتماعی بکاهد.