چکیده:
پژوهش حاضر که با هدف شناسایی مولفه های هوش اخلاقی و ساخت آزمون اولیه آن بر اساس منابع اسلامی انجام گرفت، از نوع پژوهش های بنیادی بوده و در آن از روش تحلیل محتوا استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش را تمامی دانش پژوهان موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی? و طلاب جامعه الزهراء? در سال تحصیلی 1395-1394 تشکیل می دهند که با روش نمونه گیری در دسترس، 100 نفر انتخاب شدند. محقق پس از مطالعه، یادداشت برداری، سازماندهی و تجزیه و تحلیل منابع اسلامی و روان شناختی، مهم ترین فضائل اخلاقی را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است. مولفه های هوش اخلاقی بر اساس معیارهای مکارم، محاسن و معالی در حوزه اخلاق، به هفده ویژگی رسید و در سه دسته الهی، فردی و اجتماعی تقسیم گردید. برای بررسی میزان مطابقت مستندات اسلامی با مولفه های هوش اخلاقی از نظر کارشناسان خبره دین استفاده شد. میانگین کل 7/3 نشانگر موافقت 92 درصدی کارشناسان در خصوص تطابق مستندات با مولفه هاست. هماهنگی میان مستندات با گویه ها، میانگینی در حد 51/3 بدست داد. جهت سنجش روایی ملاک، آزمون محقق ساخته به همراه آزمون هوش اخلاقی (MCI) اجرا شد. همبستگی دو آزمون با 84/0 نشان دهنده روایی بالای آزمون است. مولفه های آزمون هوش اخلاقی اسلامی با کل آزمون، همبستگی بالا و با یکدیگر همبستگی مثبت و پایین داشتند که نشان دهنده روایی سازه آزمون محقق ساخته است. اعتبار آزمون بواسطه بررسی همسانی درونی پرسش نامه با ضریب آلفای کرونباخ محاسبه و نتیجه آن در سطح 96/0 به دست آمد. دونیمه سازی نیز اعتباری در حد 93/0 تا 95/0 به دست داد. نتایج تحقیق نشان می دهد که پرسش نامه تهیه شده از اعتبار و روایی مطلوبی برخوردار است.
الهدف من تدوین هذه المقاله هو دراسه وتحلیل اسس الذهن الاخلاقی وصیاغه اختبار اولی له فی ظل المصادر
الاسلامیه، وهی من سنخ الدراسات الاساسیه حیث اعتمد الباحثون فیها علی اسلوب تحلیل المضمون . نطاق
البحث شمل جمیع طلاب موسسه الامام الخمینی (ره ) للتعلیم والبحوث وطالبات جامعه الزهراء (ع ) فی العام
الدراسی 1394 - 1395 ه ش حیث تم اختیار عینه بحث منهم مقدارها 100 طالب وطالبه بشکل عشوايی. بعد
ان قام الباحثون باجراء بحوثه علی عینه البحث وتدوین الملاحظات المتحصله وتنظیم المصادر الاسلامیه
ومصادر علم النفس وتحلیل مضامینها، تطرقوا الی دراسه وتحلیل اهم الفضايل الاخلاقیه، کما قسموا اسس
الذهن الاخلاقی علی اساس معاییر المکارم والمحاسن والمعالی علی صعید الاخلاق الی 17 خصوصیه فی اطار
ثلاث مجامیع هی دینیه وفردیه واجتماعیه، وقد اعتمدوا علی اراء الخبراء لاجل تحلیل مدی تطابق المقومات
الاسلامیه مع اسس الذهن الاخلاقی، حیث اید ما معدله 90/5 و 75/87 من الخبراء مساله تطابق المقومات
والاسس مع النتايج ، وهذا یدل علی وجود ثبوت معتبر فی الموضوع . واما لاجل تقییم مدی اعتبار المعیار فقد تم
اجراء اختبار الذهن الاخلاقی (MCI) الی جانب الاختبار الاساسی، والترابط الذی بلغ 0/84 یدل علی وجود
اعتبار بدرجه علیا لهذا الاختبار. اسس الاختبار للذهن الاخلاقی الاسلامی کان لها ارتباط بدرجه علیا مع الاختبار
الاساسی وکان ارتباطها مع بعضها ایجابیا بدرجه ادنی، وهذه النتیجه تدل علی نجاعه اعتبار الاساس الذی ارتکز
علیه الاختبار. تم تقییم مدی اعتبار الاختبار بواسطه دراسه تکافو الاستبیان الذاتی وفق معدل الفا کرونباخ
وکانت نتیجته 0/96 وکذلک تم استحصال جزيین اعتباریین بمستوی 0/93 و 0/95 ونتايج البحث بشکل عام
اشارت الی ان الاختبار الاولی للذهن الاخلاقی علی اساس المصادر الاسلامیه یحظی باعتبار وثبوت مناسب .
The present study aims at investigating components of moral intelligence and constructing the initial test based on Islamic sources. It is of fundamental research type wherein the content analysis has been used. The statistical society of the research consisted of all students in Imam Khomeini Educaional and Research Institute as well as the seminary students in Jamea al-Zahra in 1395-1396 SH educational year. 100 subjects were selected through available sampling method. After studying, note-taking, organizing and analyzing Islamic and psychological sources, the researcher has analyzed the most important moral virtues. The components of moral intelligence mounted to 17 items based on the criteria of goodness, nobility and excellence in the sphere of morality, and were classified into three groups of divine, individual and social components. To investigate the extent to which the Islamic texts conform to the components of moral intelligence, we used the experts opinions. 90.5 and 75.87 percent of the experts agreed that the texts conform to the components; and this shows the desirable validity of the content. To assess the validity of the criterion, that test along with the Moral Competency Inventory (MCI) were conducted. The correlation at 0.84 shows the high validity of the test. The components of the Islamic test on moral intelligence were highly correlated with the whole test but with a low positive correlation with one another; this shows the validity of the test construct. The reliability of the test by the internal consistency of the questionnaire was measured through Cronbachs alpha to be at 0.96. Splitting the test led to a reliability of about 0.93 and 0.95. The results showed that the initial test of moral intelligence based on Islamic sources enjoys a desirable validity and reliability.
خلاصه ماشینی:
هوش اخلاقي و ساخت آزمون اوليۀ آن بر اساس منابع اسلامي Moral Intelligence and Designing its Initial Test Based on Islamic Sources هادي ارشاد حسيني / کارشناسي ارشد روان شناسي، موسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني ق رحيم ميردريکوندي / استاديار روان شناسي، موسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني ق محمدرضا احمدي / دانشيار روان شناسي، موسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني ق Hadi Irshad Husseini / MA of Psychology, IKI.
convenience sampling ب ) آزمون محقق ساخته : فرايند ساخت اين مقياس به شرح زير ميباشد: مرحلۀ اول : با توجه به اينکه هوش اخلاقي سازه اي تک مفهومي نيست بلکـه از کنـارهم قرار گرفتن هـوش و اخـلاق شـکل مـيگيـرد لـذا بـراي شـناخت ايـن مفهـوم ، اسـتفاده از کليدواژه هاي مشخص و محدود براي جست وجو در منابع اسـلامي کـاربرد نداشـت .