چکیده:
زمینه و هدف: فضای مجازی در مناسبات اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی جای خود را یافته است؛ اما سوءاستفاده از فضای مجازی سبب بروز دغدغهها و مشکلات زیادی برای سیستمهای انتظامی - امنیّتی، آموزشی، فرهنگی، اقتصادی شده است. هدف اصلی پژوهش حاضر، بازنگری در نقش و عملکرد پلیس در فضای مجازی با تأکید بر آموزشهای لازم و انتظام بخشی است.روش: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و به لحاظ ماهیت، اکتشافی است و به شیوۀ توصیفی تحلیلی با روش دلفی در دو دور انجام شد. جامعۀ آماری شامل خبرگان فضای مجازی پلیس در تهران بود که نمونه به تعداد 10 نفر انتخاب شد و با روش گلوله برفی به اشباع نظری رسید. ابزار پژوهش شامل مصاحبه و پرسشنامۀ محقق ساخته بود. روایی مصاحبهها با ملاک گوبا و لینکلن و روایی پرسشنامهها با روش صوری و محتوایی تأیید شد. مصاحبه ها با استفاده از روش تحلیل مضمونی و پرسشنامه با استفاده از محاسبه میانگین و نرمافزارExcel تحلیل شد.یافتهها: نقش و عملکرد پلیس در فضای مجازی در دو بُعد انتظام بخشی و آموزش - ظرفیتسازی و دوازده مؤلفه به این شرح قابل بررسی است: پیشبینی، پیشگیری، مقابله و پیجویی مجرمین، بازسازی، هماهنگی بین دستگاهی (شبکهسازی)، مدیریت غیرمتمرکز، آموزشهای کارکنان پلیس، آموزش همگانی، فرهنگسازی، عملیات روانی، دفاع از هویت ملی مذهبی و مسئولسازی، فرصتسازی و ظرفیتسازی.نتیجهگیری: نتیجه حاصل از تحقیق نشان میدهد برای بهبود اثرگذاری پلیس در حوزۀ فضای مجازی نیاز به آشنایی، بازتعریف مفاهیم جدید، بازنگری در عملکرد پلیس، تغییر الگوها؛ دستورالعملها و سیاستها است.
Background and objectives: Cyberspace has found its place in social, economic and even political relations; but the misuse of cyberspace has caused many concerns and problems for law enforcement systems - security, education, culture, and economy. The main purpose of this study is to review the role and function of the police in cyberspace with emphasis on the necessary training and policing.Methodology: In terms of its objectives this study is of an applied research type and in terms of its nature it is considered as a descriptive-analytical study which was conducted using Delphi method in two rounds. The statistical population consisted of police cyberspace experts in Tehran. A sample of 10 individuals was selected and reached a theoretical saturation by the method of snowball. The research tools included an interview and a researcher-made questionnaire. The validity of the interviews was confirmed by Goba and Lincoln criteria and the validity of the questionnaires was confirmed using face and content validity methods. The interviews were analyzed using thematic analysis method and the questionnaire was analyzed using Excel software and mean calculation.Findings: The role and function of the police in cyberspace in two dimensions of policing and training - capacity building and twelve components can be examined as follows: anticipation, prevention, confrontation and prosecution of criminals, reconstruction, inter-agency coordination (networking), decentralized management, staff training Police, public education, culture building, psychological operations, defense of national religious identity and accountability, opportunity building and capacity building.Results: The results of the research show that in order to improve the effectiveness of the police in the field of cyberspace, familiarity, redefining new concepts, reviewing the performance of the police, changing patterns, guidelines, and policies are needed.
خلاصه ماشینی:
يافته ها: نقش و عملکرد پليس در فضاي مجازي در دوُ بعد انتظام بخشي و آموزش - ظرفيت سازي و دوازده مؤلفه به اين شرح قابل بررسي است : پيش بيني، پيشگيري، مقابله و پيجويي مجرمين ، بازسازي، هماهنگي بين دستگاهي (شبکه سازي)، مديريت غيرمتمرکز، آموزش هاي کارکنان پليس ، آموزش همگاني، فرهنگ سازي، عمليات رواني، دفاع از هويت ملي مذهبي و مسئول سازي، فرصت سازي و ظرفيت سازي.
در مقابل با برنامه ريزي صحيح و اقدام مناسب مي توان بر اين خطرهـا فـائق آمـد و تـا حـد زيادي از آسيب هاي آن جلوگيري کرد؛ بنابراين سؤال اصلي تحقيق حاضر اين اسـت : در فراينـد بازنگري نقش و عملکرد پليس در فضاي مجازي، چه مؤلفه ها و شاخص هايي وجود دارد؟ 118 پيشينه و مباني نظري محمدي برزگر(١٣٩٩) در مقاله اي با عنوان «راهکارهاي پيشگيري انتظـامي از جـرائم هـرزه نگـاري در فضاي سايبر»، اذعان دارد موانع پيشگيري انتظامي از جرائم هرزه نگـاري در فضـاي سـايبر داراي موانع سلبي شامل (چالش قضـايي، چـالش قـانوني، چـالش اجرايـي و چـالش منـابع و امکانـات ) و راهکارهاي ايجابي رفع آن شامل (رفع موانع قانوني، ايجاد بسترهاي قضـايي، توانمندسـازي اجرايـي و تخصيص منابع و امکانات ) است .
اين گونه جرائم در فضاي سايبر انجام ميشوند و ماننـد سـاير جـرائم ، ملمـوس نيسـتند، پلـيس بـراي پيشـگيري از ايـن جـرائم و کشـف آن هـا بـا چالش هاي جديدي مواجه هستند؛ بنابراين ، پليس در پيشگيري و کشـف ايـن جـرائم نقـش بسزايي دارد؛ اما نکتۀ قابل ذکر ايـن اسـت کـه بـه نقـش پلـيس در فضـاي مجـازي همـواره به صورت تکُ بعدي اشاره شده است و تحقيقي که جامع نگر باشد و همۀ جوانـب را يکجـا در نظر بگيرد، چندان مشاهده نشد.