چکیده:
اعتیاد به مواد مخدر یک پدیدۀ اجتماعی بوده که وابسته به عوامل مختلف ناشی از زندگی جمعی، محیط و محدودیتهای ساختار اجتماعی است. تحقیق حاضر، به دنبال بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر اعتیاد به مواد مخدر صنعتی در شهر زنجان میباشد. روش تحقیق علی ـ مقایسهای بوده و جامعۀ آماری آن را معتادان حاضر در کمپهای نوای آرامش، بهاران، طلوع رهایی و مرکز مشاورۀ اعتیاد مهر تشکیل میدهند. نمونۀ مورد مطالعه 100 نفر از افراد موجود در این کمپها بوده که به روش نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب گردیدند. برای تحلیل دادهها از آزمونهای آماری پیرسون، اسپیرمن و رگرسیون چندگانهی گامبهگام با نرمافزار SPSS استفاده شد. بر اساس یافتههای این پژوهش، سن بیشتر پاسخگویان بین 30- 20 سال، از نظر وضعیت تأهل بیشتر آنها مجرد، از نظر میزان تحصیلات بیشتر آنها دارای سیکل و دیپلم، از نظر میزان تحصیلات پدر پاسخگویان بیشتر در حد ابتدایی و بیسواد، بیشترین مواد مصرفی مصرفکنندگان شیشه، سن پاسخگویان در اولین مصرف بین 18- 13 سال بوده و دوستان هم تأثیر بسیار زیادی در اعتیاد آنها داشته است. این یافتهها حاکی از آن است که بین یادگیری اجتماعی، کنترل اجتماعی، ناکامی و اعتیاد به مواد مخدر صنعتی رابطۀ معنیداری وجود دارد. طبق تحلیل رگرسیونی بیشترین عامل مؤثر بر این مسأله، یادگیری اجتماعی بود. نتایج این پژوهش، حاکی از آن است که عوامل اجتماعی و محیطی بر اعتیاد به مواد مخدر صنعتی مؤثر میباشد و حاصل این پژوهش، با نظریههای کوهن، ساترلند و هیرشی هماهنگ میباشد.
Drug addiction is a social phenomenon which depends upon various factors resulting from collective, environmental life and the limitations of social structure. This study investigates the reasons of industrial drug addiction in Zanjan from the perspective of criminology.The methodology is causal-comparativeand the population includes the addicts in the Navay-e-Aramesh, Baharan, Toloo-e-Rahaei camps and Mehr addiction counseling center. The sample includes 100 subjects of those available in these camps selected through simple sampling. Pearson, spearman statistical tests and stepwise multiple regression were implemented with SPSS to analyze the data. Based on the findings of this study, the respondents are mostly aged 20-30, their marital status is chiefly unmarried, their education is middle-school certification or diploma; their father's education is mainly elementary or illiterate, their consumption is largely crystal and heroine, their first consumption's age is 13-18, and friends have a large influence in their addiction. The results show that there is a significant relationship among social control, social learning, failure and addiction to theindustrial drugs. According to the regression analysis, the most effective factor on this problem one are respectively social learning.The results of this study indicate that social and environmental factors on addiction toindustrial drugs are effective and outcome of this study, are consistent with Cohen's theories, Sutherland and Hirschi.
خلاصه ماشینی:
«پديدٔە اعتياد و به خصوص افزايش سوءمصرف و وابستگي به مواد مخدر صنعتي با توجه به تأثيرات روحي ، رواني ، اخلاقي و اجتماعي ، خانواده و جامعه را تهديد مي کند و به رفتارهاي آسيب زايي مانند تنش در نقش هاي خانوادگي ، ولگردي و ديگر رفتارهاي کج روانه منجر مي شود.
٨. ابراهيم صالح آبادي و محسن سليمي امان آباد، «بررسي رابطۀ سبک زندگي جوانان و گرايش به مصرف مواد مخدر صنعتي در شهر شيروان »، فصلنامۀ جامعه شناسي مطالعات جوانان ٦ (١٣٩١): ٦٠.
اين فرضيه طبق جدول شماره (٢)، تأييد شد که رابطه معنادار و منفي بين متغيرهاي کنترل اجتماعي و اعتياد به مواد مخدر وجود دارد يعني هرچه کنترل اجتماعي بيشتر باشد، گرايش افراد به سمت اعتياد کمتر مي شود و بالعکس .
بر اساس يافته هاي رييسي (١٣٩٢) نتايج حاکي از اين بوده است که رابطۀ معکوس و معناداري بين متغيرهاي طبقۀ اجتماعي ، کنترل اجتماعي و نحؤە گذران اوقات فراغت با ميزان متغير وابسته (گرايش به مواد مخدر صنعتي ) وجود داشته است .
قنبري زرندي و همکاران نيز به اين نتيجه دست يافتند که بين پيوند ضعيف افراد با خانواده و مدرسه و تعارض هاي خانوادگي و عزت نفس پايين و گرايش آنها به سمت انحرافات اجتماعي مثل اعتياد يک رابطه معني دار معکوس وجود دارد.
بيات و همکارانش (١٣٩١) نيز به اين نتيجه دست يافتند که بين هم نشيني با همسالان و دوستان و نوع فرهنگ خانواده و اعتياد به مواد مخدر صنعتي رابطه ي معنادار وجود دارد.