چکیده:
پژوهش حاضر با هدف بررسی استانداردهای حاکم بر تحقیقات مقدماتی جرائم اطفال و نوجوانان انجام شده است . شیوه پژوهش حاضر تحلیلی و توصیفی می باشد که به صورت کتابخانه انجام گرفته است . تحقیقات مقدماتی حساس ترین مرحله از فرآیند کیفری است زیرا اولین مواجهه متهم با دستگاه عدالت کیفری در این مرحله انجام می شود و اساس پرونده کیفری در این مرحله شکل می گیرد. لذا توجه به اصول دادرسی عادلانه در این مرحله از اهمیت بسیاری برخوردار است از جمله اینکه این مرحله باید تحت حاکمیت اصل برائت انجام شود، زیرا در این هنگام هنوز مجرمیت حق آزاد بودن متهم و امکان سلب این حق در موارد
"شخص محرز نشده است همچنین تضمین و" " اعلام حق انتخاب وکیل " "اعلام حق سکوت " "اطلاع رسانی به متهم و خانواده وی" " استثنایی در زمره مهمترین اصول کلی دادرسی عادلانه حاکم بر " لزوم معقول بودن مدت بازداشت موقت " مرحله تحقیقات مقدماتی است .در قوانین کیفری ایران به اصول مربوط به دادرسی عادلانه در زمینه تحقیقات کیفری اشاره شده است به خصوص در آیین دادرسی کیفری ( ١٣٩٢ ) این امر بیشتر از گذشته مورد توجه قرار گرفته است . در وهله اول ، بازپرس برطبق ماده ٦ قانون آیین دادرسی کیفری مکلف است بزه دیده را از حق جبران خسارات و امکان تقدیم دادخواست ضرر و زیان آگاه سازد. در وهله دوم بازپرس مکلف است مطابق تبصره ماده ٦٦ بزه دیدگان را از وجود سازمان های مردم نهاد و کمکهای آنها آگاه سازد. در وهله سوم ، بازپرس مکلف است بزه دیده را از حق برخورداری از وکیل آگاه سازد هر چند این مورد به صورت شفاف برای اطفال و نوجوانان مورد اشاره قرار نگرفته است .
خلاصه ماشینی:
ليکن با توجه به احاديث فراواني که مبتني بر سفارش اکيد به تکريم شخصيت ، تربيت و آموزش و نگهداري بنحو احسن کودکان ، حتي از زمان پيش از انعقاد نطفه و زمان حيات جنيني در رحم مادر تا دوران تولد و رسيدن به سن کمال عقل ، در کتب معتبر حديث موجود است ، به نظر مي رسد که اصول دادرسي کيفري عرفي ويژه اطفال که در حقوق موضوعه کشورها به منظور وصول به هدف مقدس تعليم و تربيت و حفظ مصالح عالي کودکان معارض با قانون پيش بيني شده است و متضمن جلب منافع و دفع مضار از ايشان مي باشد و از حسن ذاتي برخوردار است ، مغايرتي با موازين حقوق اسلام و فقه اماميه ندارد (شاملو، ١٣٩٠ ، ص ٣٩ ).
نکته اي که بسيار حائز اهميت بوده و متأسفانه در قانون آيين دادرسي کيفري به وضوح مشخص نگرديده است زماني است که اطفال و نوجوانان با ديگر اشخاص در ارتکاب جرائم معاونت يا مشارکت دارند و اينکه تحقيقات مقدماتي در رسيدگي به اتهامات اين اشخاص چگونه و در کدام مرجع صورت مي گيرد؟ آيا بايد در دادگاههاي اطفال و نوجوانان (يا دادسر ا) انجام بگيرد يا در دادگاهي که به اصل جرم رسيدگي مي کند و در مورد اخير آيا دادگاه مذکور بايد از قواعد ويژه حاکم بر تحقيقات مقدماتي جرائم اطفال و نوجوانان تبعيت کند يا خير؟ پيشينه پژوهش صابر ( ١٣٨٨ ) در مقاله اي با عنوان " معيارها و تضمين هاي دادرسي عادلانه در مرحله تحقيقات مقدماتي "مي نويسند :در وضعيت کنوني نيز علي رغم پذيرش برخي پايه ها و اصول دادرسي عادلانه در قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران و قوانين عادي، نظير پذيرش فرض برائت و حق دسترسي به وکيل ، هنوز تا دسترسي به نقطه مطلوب و پذيرش اصل تساوي سلاح ها در مرحله تحقيقات مقدماتي فاصله داريم برخي تلاش هاي تقنيني نافرجام در سال هاي اخير صورت گرفته است .