چکیده:
پرونده هسته ای و موضوعات جانبی آن، با روی کار آمدن دولت یازدهم با تغییراتی عمده همراه بود. از
تغییر متولی پرونده هسته ای در داخل کشور، توجه به نقش نهادهای بین المللی و نهادهای ملی در ارتباط با
آنها، تا تغییرات گسترده در اعضاء تیم مذاکره کننده و همچنین دگرگونی در نگرش مربوط به فرآیند
مذاکره و نتایج آن همگی در دولت حسن روحانی به وقوع پیوست. در مسیر مذاکرات و چانه زنیهای
هسته ای، تیم های کارشناسی در زمینه های مختلف فنی، سیاسی، اقتصادی، امنیتی و حقوقی نقش آفرینی
کردند؛ از این رو برجام دارای پیامدها و تاثیرات بین المللی گسترده ای بود که یکی از مهم ترین آنها تاثیر
بر روابط با سایر کشورها بود. اما برجام به یک اندازه بر روابط جمهوری اسلامی ایران با سایر کشورها تاثیر
نگذاشته است. در میان کشورهای جهان، ایالات متحده آمریکا، به دلیل جایگاهش به عنوان مهم ترین
قدرت نظام بین الملل و فدراسیون روسیه، به عنوان بزرگترین مخالف ساختار تک قطبی فعلی، مهم تر از
دیگران به حساب میآیند. پس از برجام تحولات منطقه ای و بین المللی بسیاری در نظام بین الملل به وقوع
پیوستند که بر روابط ایران با روسیه و آمریکا تاثیرگذار بودهاند؛ با این اوصاف سند برجام، حاکی از حقوق
و محدودیت هایی متقابلی است که رسیدن به نقطه مشترکی از این حقوق رایزنی و مذاکرات طولانی
مدت و نفس گیر حقوقدانان و متخصصین بوده است؛ لذا دارای نکات ارزشمند حقوقی و قابل تامل
میباشد که در این مقاله به بررسی بخشی از آنها پرداخته شده است
خلاصه ماشینی:
در اين نوشتار به اين موضوع ميپردازيم که آيا برجام يک معاهده بين المللي است يا يک موافقت نامه سياسي و نزاکتي؟ اهميت اين موضوع زماني است که به رغم تعيين تکليف اجراي برجام در ايران و ايالات متحده ، همچنان برخي ترديد دارند که ماهيت تعهدات مندرج در برجام الزام آور است يا خير و اين که نسبت اين سند و تعهدات مندرج در آن با قطعنامه ٢٢٣١ شوراي امنيت چيست ؟ مسائل حقوقي برنامه جامع اقدام مشترک دولت جمهوري اسلامي ايران در مورد فعاليت هاي هسته اي خود با چالش هاي فراواني با برخي از قدرت هاي بزرگ جهان ، آژانس بين المللي انرژي اتمي و شوراي امنيت سازمان ملل متحد روبرو بوده است .
جمهوري اسلامي ايران و کشورهاي ١+٥ پس از چند سال مذاکره جهت حل و فصل موضوعات مربوط به مسئله هسته اي ايران و رفع تحريم هاي ظالمانه عليه کشورمان در تير ماه ١٣٩٤ به متن جمع بندي برنامه جامع اقدام مشترک دست يافتند و پس از آن در فاصله کوتاهي بنا بر توافق صورت گرفته ميان طرف هاي مذاکره کننده ، قطعنامه ٢٢٣١ شوراي امنيت سازمان ملل متحد در اين خصوص تصويب گرديد (مرداني و حسن زاده ، ١٣٩٦: ٧٥).
x. 128 همانطور که مشاهده ميکنيم نظارت در برجام مانند معاهدات خلع سلاح شيميايي، و منع جامع آزمايش هسته اي تحت نظارت سازماني قرار گرفته است و ايران براي اعتماد سازي از اينکه برنامه هسته اي صلح آميز را دنبال ميکند، منطبق با اختيارات مربوطه ي رئيس جمهوري و مجلس (پارلمان ) وفق ماده ١٧ (ب ) پروتکل الحاقي به موافقتنامه جامع پادمان را به صورت موقتي اجراء، و به تصويب آن در چارچوب زماني پيش بيني شده که ٨ سال مي باشد (فاموري، ١٣٩٥).