چکیده:
ناباروری به عنوان یکی از مشکلات اساسی برخی از زوجین در طول تاریخ بوده است اما پیشرفت های
علمی چند دهه اخیر در جهان، امیدهای فراوانی را به روی این دسته از زوجین گشوده و روش های متفاوتی
را برای درمان ناباروی آنان کشف و در اختیارشان گذاشته است. جای خوشحالی است که در سال های
اخیر در اثر تلاش دانشمندان در حوزه های مختلف پزشکی درصد قابل توجهی از زوجین نابارور از طریق
استفاده از شیوه های مختلف کمک باروری در جایگزینی رحمی می توانند با داشتن فرزند کانون خانواده
خود را از فروپاشی نجات دهند. فرزندی که در نتیجه اهداء و دریافت جنین پا به عرصه گیتی می گذارد
همانند هر شخص دیگری از کلیه حقوق مدنی متمع میشود و دارای کلیه حقوق و تکالیفی است که
اشخاص در طول زندگی خود از آنها بهره مند میشوند. بنابراین، طفل حاصل از جنین اهدایی حق
دسترسی به اطلاعات ژنتیکی و سوابق خانوادگی خود را دارد. همچنین نامبرده میتواند وفق قواعد
مسوولیت مدنی، کلیه خسارات وارد بر جسم و روان و حیثیت معنوی خود را از واردکنندگان خسارت
مطالبه نماید. با وجود این به اعتقاد برخی از اندیشمندان، طفل حاصل از جنین اهدایی به علت کیفیت
خاص و استثنایی تولد آن و احسان اهداءکنندگان و کادر پزشکی آن، از برخی حقوق متصوره برای
اشخاص دیگر باید محروم باشد. با توجه به اهمیت پژوهش در این مقاله سعی شده است که نظرات
مطروحه در این خصوص را با نگاهی به قوانین موضوعه مورد بررسی قرار دهیم. همچنین حقوق و تکالیف
متقابل دریافت کنندگان جنین و طفل حاصل از آن نیز مورد بحث خواهد بود.
خلاصه ماشینی:
حال اين سؤال مطرح مي شود که منظور از اهداي جنين در قانون نحوه اهداي جنين به زوجين نابارور و آيين اجرايي آن چيست ؟ آيا مفهوم عرفي جنين مورد نظر اين قانون است همچنانکه قانون مدني و برخي قوانين ديگر اين مفهوم را بکار برده اند؛ يا مفهوم علمي و پزشکي جنين مورد نظر بوده است ؟ در پنج ماده ناقص الخلقه قانون نحوه اهداي جنين به اين سؤال پاسخ داده نشده است و قانون مذکور در خصوص ارائه تعريف و مفهوم جنين ساکت است و يکي از نقص هاي اين قانون نيز همين مسأله است که بر خلاف قوانين موضوعه بسياري از کشورها، از ارائه مفهوم جنين عاجز مانده است ، اما آيين نامه اجرايي اين قانون در بند ب ماده يک ، اين نقص را تا حدودي بر طرف نموده و جنين را چنين تعريف نموده است : « جنين : نطفه حاصل از تلقيح خارج از رمي زوج هاي قانوني و شرعي است که از مرحله باروري تا حداکثر پنج روز خواهد بود.
اما در اين قانون و آيين نامه مواد و بندهايي در مورد ارائه مدارک مربوط به کودک حاصل از اهداي جنين ، پدر و مادر اهدا کننده يا گيرنده حفظ راز داري يا عدم آن و مانند آن وجود ندارد و اين نکته ابهام وجود دارد که حفظ اسرار محرمانه و رازداري تا چه مدت زماني و يا تا چه مراحلي از زندگي کودک ادامه دارد؟ آيا بايد کودک از پدر و مادر ژنتيکي خود هيچگاه اطلاع نداشته باشد!؟ اگر اينگونه است در صورت بروز مشکلات جسمي يا ژنتيکي بايد کدام سابقۀ قبلي کودک را مطالعه کرد و آيا ديگران بايد از اين مسئله آگاه نباشند؟ آيا پدر و مادر گيرنده جنين نبايد در مورد اهدا کنندگان جنين اطلاعات داشته باشند ؟ آيا فقط مراجع قضايي، آن هم فقط در صورت بروز مشکل حق دارند از اين امور آگاه شوند؟ در ابتدا بايد گفت بهتر بود به جاي عبارت جنين اهدايي از عبارت گامتهاي اهدايي استفاده ميشد.