چکیده:
با بررسی تعاریف فقهای امامیه از طلاق خلع ، حداقل سه نظریه متفاوت درباره ماهیت خلع مشاهده می گردد. این پژوهش در پی آن است تا با بررسی و تحلیل اجمالی مبانی و فلسفه تشریع خلع در اسلام ، به ماهیتی از خلع که منطبق با نظر شارع است ، دست یابد. پس از بررسی واژه خلع از نظر لغوی و اصطلاحی، مروری بر تعاریف و برداشت های فقها از خلع ، مطالعه ی سوابق تاریخی خلع و طلاق بعوض ، بررسی مبانی و فلسفه تشریع خلع در اسلام و تحلیل سه نظریه دست یافته ، نتیجه حاصل از پژوهش این است که علی رغم شهرت نظریه خلع توافقی (معوض ) در بین فقها و حقوقدانان ، این نظریه ی خلع یک جانبه از سوی زوجه ، است که با مبانی و فلسفه ی مدنظر شارع انطباق بیشتری دارد.
خلاصه ماشینی:
ابن بابويه درفقه الرضا١مي نويسد: خلع محقق نمي شود مگر از جانب زن و عبارت از اين است که زن به شوهر خود بگويد: من به هيچ سوگندي با تو پايبند نيستم و مطيع امر تو نيستم و برفراش تو کسي را مي آورم که از او کراهت داري، هنگامي که اينها را گفت ، براي شوهر او حلال مي شود آنچه از او مي گيرد اگر چه از صداق بيشتر باشد.
٣- نظريه خلع يک جانبه از طرف زوجه : که بر اساس آن در صورت کراهت شديد زن از شوهر و بيان عباراتي که اشاره گرديد، جدايي حاصل مي گردد و در نتيجه اين جدايي، دريافت فديه از زن براي مرد جايز است .
١- در آيه ٢٢٩ سوره بقره گرفتن هر گونه عوض مالي(فديه ) از زن حرام دانسته شده است «و لايحل لکم ان تاخذوا مما آتيتمو هن شيئا» و اخذ فديه تنها در صورت بيم عدم اجراي احکام از طرف زوجه ، مباح و جايز مي باشد «الا أن يخافا الا يقيماحدود الله ، فإن خفتم الا يقيما حدود الله فلا جناح عليهما فيما افدت به ».
7 ٣- نظريه خلع يک جانبه از طرف زوجه بر اساس اين نظريه در صورت کراهت شديد زن از شوهرش و بيان عباراتي که قبلا اشاره شد، جدايي حاصل مي گردد و در نتيجه اين جدايي دريافت فديه از زن براي مرد جايز است .