چکیده:
هدف از نگارش این مقاله این است که تمام ابیات دفتر اول و دوم مثنوی مولوی در زمینه ی موضوع خلوت و چله نشینی بررسی
شوند. این پژوهش به صورت کتابخانهای انجام شده است. البته با مشکلاتی مانند دسترسی به منابعی که موضوع خلوت را تشریح
کرده باشندء مواجه بودیم.
مولانا در دفتر اول و دوم مثنوی ضمن بیان این نکته که باید در میان جمع باشیم و خدا را فراموش نکنیم» این نکته را نیز بیان می
کند که تنهایی از همنشین بد بهتر است. چله نشینی و ریاضت باید راهی به سوی شناخت بهتر خود و خداوند باشد. شرایط و ذکر
های خاصی برای خلوت و چله نشینی بیان شده است که سالک باید به آنها توجه کند. مدت» وقت و محل خلوت بسیار مهم
است.
در این پژوهش حکمت عدد چهل در خلوت بیان شده است. سالک در اثر ریاضتهایی که میکشد به پاکی روح میرسد و این
یکی از مهمترین نتایج خلوت است. فتای فی اه و نجلی حق در خلوت میتواند یکی از اصلیترین دستاوردهای خلوت باشد که
در این پژوهش به صورت کامل تشریح شدهاند.
خلاصه ماشینی:
خلوت در واقع به معناي عزلت و گوشه نشيني است و به نظر اهل صوفيه انقطاع از غير و پيوستن به حق از طريق پيمودن مراحل مختلف سير و سلوک است که طي آن سالک به درجه اي مي رسد که در ميان مردم زندگي مي کند ولي غير از خدا چيزي نمي بيند و چشمه هاي حکمت از درونش مي جوشد.
وقت خلوت بيستم هر ماه وقت خلوت مي باشد به شرط آن که سالک به خود اعتماد کند و در چله نشيني تمام شرايط آن را بايد رعايت کرد که دش وار ترين آن نفي خاطر است بر دوام و ارتباط قلب با خويش و تسليم و رضا به چيزي که از حق مي رسد و هرکس که در خود توانايي نمي بيند، اين نيت را نکند که : چهل روز توجه مي کنم به حق و از خلق دوري مي گزينم به اين اميد که خداوند توفيق دهد که باقي عمرم را اين گونه به سر برم .
خلوت و چله نشيني واقعي به اين صورت است که سالک درون خود را از هوا هاي نفساني و وسوسه هاي شيطاني پاک سازد و من بودن و خود پرستي را از خود دور کند، آنگاه به سوي معبود حقيقي رو کند.
يعني کسي که نيت مي کند چهل شبانه روز در خلوت بنشيند بايد خلوتش دوام داشته باشد و از محل خلوت بيرون نيايد، خود را از معصيت ها دور کند و در اين مدت معين به ذکر و تصفيه ي نفس مشغول باشد و نخوابد تا وقتي که خواب بر او غالب شود.