چکیده:
در سال های اخیر، لطیفه یا جوک همراه همیشگی ایرانیان در مواجهه با حوادث مختلف اجتماعی
بوده است. ایرانیان به طرزی شگفت آور با جوک سازی، لطیفه بازی و ایجاد فضای شاد، به وقایع
مهم اطراف خود واکنش نشان داده اند. یکی از این حوادث مهم و تاثیرگذار، شیوع ویروس کرونا
بوده که سبک زندگی مردم جهان را تغییر داده و دستمایۀ طنزپردازی ایرانیان قرار گرفته است. از
زمان شیوع این ویروس )اسفند 1018 ( تاکنون، همزمان با تغییر و تحولات رخدادهای مرتب با
کرونا، جوک ها و لطیفه های متناسب با این تحولات در شبکه های اجتماعی منتشر شده است.
در مقاله حاضر، ضمن بازتاب باورهای عامیانه در این جوک ها با روش تحلیل محتوا، سوژه ها ی
فرهنگ عامه در این بستر مورد بررسی قرار گرفته و با استفاده از روش تحلیل گفتمان لاکلا و
موفه، متن جوک ها تحلیل شده اند. نتایج پژوهش نشان می دهد که مداوای عامیانه و مسائل مربو
به آن، مسائل مربو به آیین های نوروزی و ضرب المثل های عامه به ترتیب، بیشترین بازتاب را در
این جوک ها داشته اند و جوک های مرتب با پزشکی عامیانه، به حاشیه راندن گفتمان پزشکی
عامیانه را از سوی معتقدان به پزشکی مدرن رقم زده است.
خلاصه ماشینی:
نتايج پژوهش نشان مي دهد که مداواي عاميانه و مسائل مربـوط به آن ، مسائل مربوط به آيين هاي نوروزي و ضرب المثل هاي عامه به ترتيب ، بيشترين بازتاب را در اين جوکها داشته اند و جوکهاي مرتبط با پزشکي عاميانه ، بـه حاشـيه رانـدن گفتمـان پزشـکي عاميانه را از سوي معتقدان به پزشکي مدرن رقم زده است .
فرضيه اصلي پژوهش حاضر اين است که به نظر ميرسد بر اساس روش تحليل گفتماني لاکلاوموفه ، جوکسازي يکي از راه هاي گفتمان هواداران پزشکي رسمي و دانشگاهي براي واسـازي عناصر گفتمان رقيب (پزشکي سنتي) اسـت .
بـه ايـن معنـا کـه جـوکهـا و فايـل هـاي تصويري مرتبط با پزشکي عاميانه ، با آنکه فيالبداهه و در کمتـرين زمـان ممکـن بـراي سرگرمي، خنده و شادي ساخته شده اند، در بطن خود، عملي گفتماني در راه تخريـب و به حاشيه راندن گفتمان رقيب اند.
اما فارغ از بحث واکسن ، از ديگـر ضـرب المثـل هـاي کرونـايي کـه در جـوکهـا و لطيفه ها بازتاب داده شد، ميتوان به موارد زير اشاره کرد: «ديگه ما ايرانيا بايد ضرب المثل خفاش نخـورده و کرونـا گرفتـه رو جـايگزين آش نخورده و دهن سوخته کنيم » اين ضرب المثل به سرمنشأ ويروس کرونا که همان سوپ خفاش است ، اشـاره دارد.