چکیده:
تغییرات کاهشی برخی عناصر اقلیمی نظیر بارش روزانه، هفتگی، ماهانه، فصلی و سالانه می تواند منجر به وقوع خشکسالی گردد. شناخت این تغییرات و برنامه ریزی به منظور عبور از شرایط مذکور می تواند از خسارت بیشتر جلوگیری کند. به هرحال ظهور خشکسالی اگرچه بسیار بطئی است، ولی تاثیرات آن در صورت تداوم ویرانگر خواهد بود. هدف پژوهش حاضر شناخت رابطه تغییرات قطر دوایر سالانه گونه درخت صنعتی صنوبر با تغییرات بارش و شرایط خشکسالی است. روش بررسی پژوهش حاضر توصیفی است و نوع آن کاربردی به همراه استفاده از روش میدانی و تهیه دیسک های دوایر درختی به همراه تحلیل عنصر اقلیمی باران در دوره آماری برای شهرستان صومعه سرا در قالب مطالعه ای پژوهشی است. نتایج مطالعه نشان می دهد (82-1372) که با حفظ سایر شرایط و عوامل دیگر، کاهش و افزایش باران و شرایط خشکسالی تاثیرات مستقیمی در رشد دوایر سالیانه درخت صنعتی صنوبر نشان می دهد. به طوری که ضریب همبستگی بین باران سالانه و رشد قطر دوایر سالانه 662/0= r را نشان می دهد، که در سطح 5 درصد معنی دار است. ضریب همبستگی مذکور بدون توجه به سال وقوع آن به میزان 88/0 است و نشان می دهد که با کاهش بارش از سطح 1200 میلی متر به 800 میلی متر، قطر حلقه های درختی نیز به میزان 3/2 میلی متر بوده است. این عامل در دوره مورد بررسی موجب بروز خسارت فراوان در ناحیه شده و نیاز به مطالعات مستمر و توجه به راه حل های پیشنهادی این پژوهش به برنامه ریزان، مورد تاکید است.
Decreasing changes of climatic elements such as: daily precipitation, weekly precipitation, seasonal precipitation and annual precipitation can be toward to drought phenomena. The recognition it and planning for passing it, could be decreasing of disasters, because create of drought is slow but it effects is very damages. The aim of this paper is descriptive analyze and it type of research is applied research with uses of filed work and obtains of tree ring desk and comparison precipitation in statistical at study time (1995-2003) in Soome-e-Sara of Gilan province by a research project. Result of this paper has shown that drought or deficit of rain has been direct relationship with growth tree ring index (TRI). Diameter increment in (Populus Deltoids) Poplar-trees and relationship between annual precipitation and annual tree ring index has been with correlation r=0.662 (a=5%), but without view of year happen this correlation is r=0.88. Changing of decreasing precipitation from 1200 millimeter to 800 millimeter (Drought) accompanying has been with 2.3 millimeter decreasing of Tree ring indexed in the time of study period. This factor has been accompanying with high destroy in area. Increasing of studying and look at to suggestion ways of this paper could be benefits.
خلاصه ماشینی:
مطالعة تأثير خشکسالي بر رشد قطري درختان صنوبر در شهرستان صومعه سراي گيلان بهمن رمضاني گورابي * - دانشيار جغرافيا، دانشگاه آزاد اسلامي واحد رشت فرزاد شيرزاد - دانشکده علوم کشاورزي ، دانشگاه گيلان پذيرش مقاله :١٣٨٦/٨/٢٨ تأييد نهايي :١٣٨٧/١٠/٢٥ چکيده تغييرات کاهشي برخي عناصر اقليمي نظير بارش روزانه ، هفتگي ، ماهانه ، فصلي و سالانه مي تواند منجر به وقوع خشکسالي گردد.
ضريب همبستگي مذکور بدون توجه به سال وقوع آن بـه ميـزان ٠/٨٨ است و نشان مي دهد که با کاهش بارش از سطح ١٢٠٠ ميلي متر به ٨٠٠ ميلي متر، قطر حلقه هاي درختـي نيز به ميزان ٢/٣ ميلي متر بوده است .
بـرآورد مقايـسه اي نمـرٔە اسـتاندارد بـارش (Zp) نمـرٔە استانداردشدٔە رشد قطري دواير درختي سالانه (Ztri) نشان مي دهد که تغييرات قطر دواير سالانة درخت صنوبر با تغيـرات بارش سالانه داراي ارتباط و هماهنگي منظمي است (شکل ۵).
Mckee & Guttman و رشد قطري درختان در نواحي جنگلي اسپانيا نشان داده است که بين تغييرات بارش سالانه و ماهانه بـا رشـد درختـان ، رابطة فضايي با همبستگي ۰/۶۵ در سطح ۵ درصد معني داري وجود دارد.
مقايسة تغييرات نمرة استانداردشدة بارش (Zp) ورشد قطر دواير سالانه درخت (Ztri) بررسي دماي سالانه و تبخير ناحية مطالعاتي نشان مي دهد که تغييرات افزايشي دماي سالانه بـا تغييـرات کاهـشي رشد حلقه هاي درختي همراه بوده است ، که اين موضوع با توجه به تأثيرات تنشي رطوبت و تبخير، فاصله زماني اندکي را تا زمان بروز نشان مي دهد.
مقايسة تغييرات سالانة ميزان رشد حلقة درختي با عناصر هواشناختي - بدون توجه بـه سـال وقوع - نشان مي دهد که اين تغييرات هماهنگي زيادي با ميزان بارش سالانه دارد.