چکیده:
رحل دورة ایلخانی از نمونههای ارزشمندی است که در موزهی متروپولیتن نگهداری میشود و دارای نقشمایههای اصیل ایرانی- اسلامی است که به لحاظ نمادشناسی اساطیری و مفهومشناسی اسلامی حائز اهمیت میباشد. هدف از پژوهش حاضر شناسایی نقشمایههای تزئینی رحل ایلخانی با استناد به مفاهیم اسطورهشناسی و عقاید اسلامی و تفسیر روابط نقشمایهها با کارکرد مذهبی رحل میباشد. برای نیل به هدف، از شیوهی توصیفی- تحلیلی در پژوهش استفاده شده و روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانهای و اسنادی میباشد. سؤالات پژوهش عبارتند از: 1- چه نقوشی و با چه پیشزمینهی فکری در تزئینات رحل به کار رفته است؟ 2- چه روابط مفهومی بین کارکرد و تزئینات آن وجود دارد؟ نتایج پژوهش نشان میدهد که نقوش تزئینی رحل ایلخانی شامل نقش سرو، طرح محراب، نقوش خطی با محتوای مدح و صلوات پیامبر (ص) و ائمهی اطهار میباشد و با زبانی نمادین باورها و فرهنگ اسلامی را در خود جای داده است.
خلاصه ماشینی:
org//http:( طبقه بندي و بررسي تزئينات رحل با توجه به تصاوير رحل ميتوان تزئينات قابل توجهي را بر روي آن مشاهده کرد که شامل نقش درخت سرو، طرح گلدان و محراب ، نقوش اسليمي، ختايي و هندسي و نيز تزئينات خطي ميباشد.
در نهايت در مورد وجود نقش سرو در تزئينات رحل قرآن ميتوان گفت که به دليل قدمت کهن اين نماد در اساطير ايراني و اهميت آن در فرهنگ اسلامي، حضور مفهومي آن در هنر اسلامي ايراني نيز کاملا منطقي ميباشد؛ اما براي بررسي دقيق تر و تفسير مفهومي هم نشيني نقوش رحل ، در ادامه به بررسي ساير نقوش پرداخته شده است .
ir/sites/default/fles/books//http:( (به تصویر صفحه رجوع شود) تصوير ١٣ و ١٤ و ١٥، نقوش هندسي رحل ايلخاني، منبع : (خواجه احمد عطاري، تقوينژاد، ميراسمعيل زاده فخيم ، ١٣٩٦: ٣٩)، (نگارندگان ) و (نگارندگان ) از ساير نقوش تزئيني رحل هم ميتوان به طرح هاي هندسي اشاره کرد که قسمت هاي حواشي طرح ها را مزين کرده است .
سيدحسين نصر هم نقوش هندسي را در هنر اسلامي داراي محتوايي رمزي و نماد کثرت در وحدت و به تعبيري کثرت پايان ناپذير خلقت ميداند (نصر، ١٣٧٧: ١٤٣)؛ البته بايد گفت که نقوش هندسي نماينده و انتزاعي از طبيعت نيز محسوب ميشوند و با مفهوم رشد مرتبط بوده و در باورهاي ايران باستان نيز مقدس بوده اند (عابددوست و کاظم پور، ١٣٩٥: ٤٣)، آن گونه که در تصاوير ١٠، ١١، ١٢، ١٣، ١٤ و ١٥ نقش مايه هايي چون طرح ابابيل ، شش چشم گاوي و طرح طبل از تزئينات رحل ايلخاني، ديده ميشود.