چکیده:
مناطق آزاد و ویژه اقتصادی امروزه نقش و جایگاه ویژهای در توسعه و به خصوص توسعه اقتصادی منطقهای دارند. بهطوریکه با توجه به آمارها و ارقام در داخل و خارج از کشور این مناطق در توسعه و در قالب شاخصهای مختلف تأثیر به سزایی دارند؛ بنابراین برای بررسی نقش مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در توسعه نواحی بهخصوص نواحی روستایی، شهرستان قصرشیرین برای بررسی انتخاب گردید. جامعه آماری پژوهش را روستاهای دارای دهیاری شهرستان قصرشیرین تشکیل میدهد که با استفاده از جدول مورگان جامعه نمونه 285 خانوار برآورد شد؛ بنابراین خانوارها بهصورت تصادفی انتخاب شدند و پرسشنامه بین آنها توزیع گردید. در زمینه روایی و اعتبار ابزار گردآوری دادهها پس از تأیید اساتید، ضریب آلفای کرونباخ آن 74/۰ بود. برای تحلیل دادهها از نرمافزار SPSS و آزمون همبستگی اسپیرمن استفاده شد. نتایج تحلیلی دادهها نشان میدهد که وجود مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در شهرستان قصرشیرین باعث افزایش قیمت زمین، افزایش درآمد (در بخش انباری داری، تخلیه بار و...) شده است. همچنین تا حدودی باعث مهاجرت معکوس و تثبیت جمعیت به میزان خیلی کم تا کم شده است. همچنین رابطه میزان صادرات با سرمایهگذاری در فعالیتهای عمراني (حملونقل، توسعه راه و...) و رابطه بین وجود منطقه آزاد و ویژه اقتصادی با افزایش اشتغال در منطقه سنجیده شد که بر اساس ضریب همبستگی اسپیرمن در سطح 95% دارای رابطه معناداری بودند. بین بهبود خدماتی رسانی و وجود منطقه آزاد و ویژه اقتصادی در شهرستان قصرشیرین رابطه همبستگی در سطح 99% برقرار بود. با توجه به آزمون فرضیهها و تحلیل دادهها هرچند مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در توسعه منطقه نقش داشتهاند اما موفقیت بهدستآمده در این زمینه چندان موردتوجه نیست به صورتی که 68.8 درصد افراد بیان داشتهاند که نقش این مناطق در توسعه منطقه متوسط رو به ضعیف بوده است.