چکیده:
در میان گونههای مختلف ادبی، متون عرفانی و بهویژه تذکرههای عرفانی که شرح حال عرفا و مشایخ صوفیه را روایت کردهاند، بهسبب اشتمال بر اعمال شگفتانگیز و خارقالعادهای که بر اثر کرامتهای عارفان رخ میدهد، بیشترین شباهت و همسویی را با مؤلفههای مکتب رئالیسم جادویی دارند. نگارندگان پژوهش حاضر، از میان تذکرههای عرفانی و شرح حال عرفا، کتاب مناقبالعارفین احمد افلاکی را که در شرح حالات و مقامات مولانا و خاندان و اصحاب ایشان است، بهعنوان جامعۀ آماری این پژوهش در نظر گرفته و به شیوۀ توصیفیـتحلیلی به بررسی نمودهای عناصر رئالیسم جادویی در اثر یادشده همت گماردهاند. برایند پژوهش نشان میدهد که افلاکی نیز مانند نویسندگان پیشرو مکتب رئالیسم جادویی، با کمک قوۀ تخیل بسیار بالا و خلاقیت ادبی و نبوغ هنری قابلتحسینی که دارد، عناصر جهان جادو و جهان واقعیت را آنچنان خلاقانه در هم میآمیزد که منجر به شکلگیری کلیّتی واحد و یگانه میشود و خواننده را مجاب میکند که عنصر جادویی را که در بستری از واقعیت جریان دارد، بپذیرد. وجود عناصری چون هویتگردانی، زمانپریشی، مکانپریشی، آمیزش و تلفیق هنرمندانۀ واقعیت و خیال، کاربرد بزرگنمایی و اغراق و کرامتهای شگفت و شگرفی که از شخصیتهای حکایتها سر میزند، مناقبالعارفین را هرچه بیشتر به قلمرو رئالیسم جادویی سوق میدهد.
Among the various literary genres, mystical texts, and especially mystical memories that have narrated the biography of mystics, include the miraculous and extraordinary deeds that occur as a result of mystical virtues. They have the most similarity and alignment with the components of the school of magical realism. The authors of the present study, among the mystical memoirs and biographies of mystics, have considered the book Manaqeb al-Arefin Ahmad Aflaki, which describes the states and officials of Maulana and his family and companions, as the statistical population of this research. Descriptive-analytical method has tried to study the elements of magical realism in the mentioned work. The result of the research shows that Aflaki, like the leading writers of the school of magical realism, with the help of his very high imagination and admirable literary creativity and artistic genius, combines the elements of the world of magic and the world of reality so creatively that The formation of a whole becomes unique and persuades the reader to accept the magical element that flows in the context of reality. Existence of elements such as identity, timelessness, Placement, artistic fusion of reality and fantasy, use of magnification and exaggeration, and wonderful wonders that emerge from the characters of the stories. Manaqeb al-Arefin leads the mystics more and more to the realm of magical realism.
خلاصه ماشینی:
نگارندگان پژوهش حاضر، از میان تذکرههای عرفانی و شرح حال عرفا، کتاب مناقبالعارفین احمد افلاکی را که در شرح حالات و مقامات مولانا و خاندان و اصحاب ایشان است، بهعنوان جامعۀ آماری این پژوهش در نظر گرفته و به شیوۀ توصیفیـتحلیلی به بررسی نمودهای عناصر رئالیسم جادویی در اثر یادشده همت گماردهاند.
برایند پژوهش نشان میدهد که افلاکی نیز مانند نویسندگان پیشرو مکتب رئالیسم جادویی، با کمک قوۀ تخیل بسیار بالا و خلاقیت ادبی و نبوغ هنری قابلتحسینی که دارد، عناصر جهان جادو و جهان واقعیت را آنچنان خلاقانه در هم میآمیزد که منجر به شکلگیری کلیّتی واحد و یگانه میشود و خواننده را مجاب میکند که عنصر جادویی را که در بستری از واقعیت جریان دارد، بپذیرد.
در این شیوه، خیالپردازی و وقایعنگاری در هم میآمیزد؛ بهگونهای که وقایع باورنکردنی و خیالی در روایتی گنجانده میشوند که لحن واقعگرایانۀ خود را حفظ میکنند؛ برای مثال، در رمان صد سال تنهایی که از نمونههای اصلی و شاخص رئالیسم جادویی است، پدیدهها یا وقایع فراطبیعی و شگرفی مانند قالیهای پرندۀ ساکنان بدوی و شناورشدن کشیش نیکانورنیا در هوا برای اثبات وجود خدا چنان دقیق و عینی نقل میشوند که تقریباً طبیعی نشان میدهد.
برایند پژوهش نشان میدهد که مهمترین نقطۀ پیوند مناقبالعارفین بهعنوان یکی از تذکرههای عرفانی متون ادبی فارسی با داستانها و شاخصههای مکتب رئالیسم جادویی، پیوند هنرمندانه و خلاقانۀ واقعیت و فراواقعیت و آفرینش ساختار واحد و یگانهای است که خواننده را متقاعد میکند که عناصر جادویی و فراواقعی را نیز در کنار عناصر واقعی بپذیرد.