چکیده:
میتوان گفت یکی از مبناییترین و پر کاربردترین قواعد حقوقی که اغلب حقوقدانان در دوره مقدماتی با آن آشنا میشوند، قاعده لاضرر است. این قاعده که بصورت ساده باید آ را نفی ضرر ناروا دانست در حدود 1400 سال پیش توسط پیامبر اعظم در ماجرای سمره بن جندب مطرح و تثبیت گردید و تاکنون مباحثات زیادی پیرامون آن در بین فقها و حقوقدانان مطرح بوده است. در این تحقیق که با روش تحقیق توصیفی- تحلیلی انجام شد به بررسی نحوه مواجهه و اثرگذاری این قاعده بر اعمال حق توسط افراد و ارتباط آن باسوءاستفاده از حق پرداخته شد براساس مطالب بیان شده میتوان چنین برداشت کرد که قاعده «لاضرر» دارای کاربردی است که در اعمال حق منحصر میشود؛ که منطبق با نظریة سوءاستفاده از حق در مسئولیت مدنی است.
خلاصه ماشینی:
٢-٣ سوءاستفاده از حق و نظريه تقلب نسبت به قانون در مقابل مفهوم نظريه سوءاستفاده از حق ، حقوقدانان نظريه اي را با عنوان نظريه ي «تقلب نسبت به قانون » مطرح نموده اند که در باب مقايسه ي اين دو نظريه برآمده اند، بر اين اساس که : نظريه ي تقلب نسبت به قانون به اعتقاد برخي نويسندگان حقوقي به رغم نزديکي به نظريه سوءاستفاده از حق با آن متفاوت است ٣١ يعني برخلاف سوءاستفاده از حق که در آنجا، شخص حق مسلم قانوني خويش را اعمال مينمايد ولي موجب اضرار به ديگري ميشود در قاعده تقلب به قانون ، اساسا هيچگونه حق قانوني از براي شخصي موجود نميباشد، بلکه او حقي را به نحو متقلبانه براي خود دست و پا ميکند يا تکليفي را از ذمه خويش ساقط ميکند.
در تقلب نسبت به قانون ، شخص در مقام اجراي حق خود نيست و در صدد است که از اجراي قانون بگريزد، در حالي که در سوءاستفاده از حق ، شخص کار مشروعي را براي اجراي حق ميکند، ولي هدف او زيان زدن به ديگران است يا در اجراي حق از اندازه متعارف تجاوز ميکند و در اثر اين تقصير به ديگري ضرر مي زند (کاتوزيان ، ١٣٨٧: ٣١٤).
لذا حقي که به طور مطلق به فرد اعطا شده است نميتواند مجوزي براي اضرار به ديگران باشد، اما آنچه که انکارناپذير است ، اين است که تقصير در مورد کسي که حق ٣٥ خويش را اجرا ميکند مفهوم خاصي دارد، براي مثال اگر کسي از ملک ديگري عبور کند، مرتکب فعل ناشايسته اي شده و بايد زيان ناشي از آنرا جبران کند.