چکیده:
بامطالعه اغلب نظامهای حقوقی نهادی به نام فرزند خواندگی در آن مشاهده میشود. فواید فردی و اجتماعی فرزندخواندگی و نیاز ضروری جامعه به این نهاد؛ باعث پذیرش آن در میان جوامع مختلف میشود. تا چند دههی پیش، قوانین داخلی ایران فرزند خواندگی را به جز در مورد اقلیتهای مذهبی به رسمیت نمیشناخت و فرزند خواندگی در بین مسلمانان ایران با توجه به نفوذ فرهنگ اسلامی تا سال 1353 جایگاه قانونی نداشت. نیاز عاطفی جامعه ولزوم حمایت از اطفال بدون سرپرست سبب شد که در اسفند ماه آن سال قانونی با نام قانون «حمایت از کودکان بدون سرپرست» به تصویب برسد. اما به علت هراس از نقض مقررات شرعی، حاوی نوعی اجمال و ابهام بود. گذر قریب 40 سال از تاریخ تصویب قانون مذکور و مواجه شدن جامعه با مشکلات فراوان، سبب شد که قانونگذار به دنبال راهکار جدیدی باشد که این امر با تصویب «قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بیسرپرست و بدسرپرست» مورخ 10/7/92 محقق گردید. از زمره تحولات مثبت در این قانون میتوان به تعمیم و توسعه مصادیق سرپرست و فرزند خوانده، مدنظر قرار گرفتن جنبههای مالی، مادی و معنوی فرزند خواندگی، کاهش تشریفات و شفاف بودن برخی از ابهامات و شبهات و مواردی از این دست اشاره نمود.
خلاصه ماشینی:
يکي از اهداف هر نظام حقوقي تمهيد راهکارهايي است تا بتواند نقش مکانيزم هاي جبراني و جايگزين را ايفاء کرده و روابط اجتماعي را به صورت مطلوب مديريت نمايد که بدين منظور در کشور ايران قانون حمايت کودکان بي سرپرست مصوب ١٣٥٣ و مباني احراز شرايط فرزندخواندگي به تصويب رسيده بود ولي با گذشت زمان و تغيير ديدگاه ها و سياست هاي سازمان بهزيستي قسمت هايي از اين قانون نياز به بازنگري پيدا کرد زيرا بسياري ازکودکان بي سرپرست و بدسرپرست شانس کمي براي فرزندخوانده شدن داشتند.
اما در قانون جديد اين تخصيص ها کمتر شده و چتر حمايت قانونگذار بازتر گرديده است و يکي ديگر از نقاط مثبت قانون به شمار ميرود زيرا: اولا؛ به موجب ماده ٩ «کليه کودکان و نوجوانان نابالغ و نيز افراد بالغ زير ١٦ سال که به تشخيص دادگاه ، عدم رشد و يا نياز آنان به سرپرستي احراز شود و واجد شرايط مذکور در ماده (٨) اين قانون باشند، مشمول مفاد اين قانون ميگردند».
٤. مدنظر قرار گرفتن جنبه هاي مالي، مادي و معنوي فرزند خواندگي مهمترين دغدغه ي قانونگذار، سازمان هاي بهزيستي ذيربط نگهداري فرزندان بيسرپرست و حاکم امر به عنوان متولي چنين فرزنداني تأمين مالي و آسودگي طفل و نوجوان موضوع سرپرستي است به گونه اي که در سنين جواني و نوجواني اگر فرزندخوانده با علم و آگاهي بيشتر از تنها بودن خود و اينکه فرزند خانواده مورد نظر نيست ، ممکن است تصميم بگيرد مستقل شود که در اين صورت مشکلات مادي و مالي ميتواند مانعي بزرگ براي کشاندن فرزندخوانده به راه هاي فساد باشد.