چکیده:
از آنجا که قرآن کریم به زبان عربی نازل شده است و زبان عربی نیز بهخودیخود زبانی تصویری است. ازاینرو یکی از وجوه سادگی و قابلفهم بودن بیان قرآن کریم، تصویری و ملموس بودن مفاهیم ذهنی آن است. قرآن کریم بهعنوان یک متن ادبی، در شیوه بیان، تمام اسلوبهای زبان ادبی را بهکار گرفتـه است کـه یکی از این ابزارهای بیانی، تصویرسازی هنری با استفاده از تشبیه، مجاز و استعاره است. افزون بر این، هر واژه و هر جمله در کنار معنای لغوی خود، دارای ظرفیت عاطفی و هیجانی ویژهای متأثر از بازخوردها و نگرشها است. در پژوهش حاضر تلاش بر آن است تا با استفاده روشی توصیفی ـ تحلیلی، تصویرپردازیهای هنری در سوره آلعمران مورد بررسی روانشناختی قرار گیرد. نتایج اولیه حاکی از آن است که تصاویر هنری این سوره با توجه به نوع مخاطب متفاوت است که هریک ظرفیتهای عاطفی و هیجانی بالایی دارند. از اهداف مهم هر یک از تصاویر هنری در این سوره، تأثیرگذاری بر مخاطب و زمینهسازی روحی او برای پذیرش حق و انکار باطل است. هریک از این تصاویر میتوانند بهعنوان ابزاری در جهت سلامت روحی و ارتقای تربیت و اخلاق مؤثر باشد.
Since the Holy Quran was revealed in the Arabic language and the Arabic language itself is figurative. Therefore, one of the aspects of the simplicity and comprehensibility of the statement of the Holy Quran is the imagery and concreteness of its mental concepts. As a literary text, the Holy Quran has used all the styles of the literary language in the way of expression, and one of these expressive tools is artistic depiction using simile, metaphor, and metaphor. In addition, each word and each sentence, along with its literal meaning, has a special emotional and emotional capacity affected by feedback and attitudes. In the current Research, it is attempted to psychologically examine artistic depictions in Surah Al-Imran by using a descriptive-analytical method. The preliminary results indicate that the artistic images of this surah are different according to the type of audience and that each of them has high emotional and emotional capacities. One of the important goals of each of the artistic images in this surah is to influence the audience and prepare them mentally to accept the truth and deny falsehood. Each of these pictures can be effective as a tool for mental health and promoting education and morals
خلاصه ماشینی:
شایان ذکر است تشبیه، استعاره و مجاز از پربسامدترین اسلوبهای ادبی قرآن بهشمار میروند که عمدتاً برای بیان مفاهیم انتزاعی بکار گرفته شدهاند؛ بهرهبرداری قرآن از این رویکرد به منظور تبیین مفاهیم و مسائل مورد نظر خود برای مخاطب است؛ چرا که تصویرپردازی، از بهترین مولفههای تأثیرگذاری بر مخاطبان بوده؛ چنان که «روانشناسانی چون پیویو (paivio)، کاسلین (kosslyn) و شپارد (shepard)معتقدند که فرآیندهای ذهنی فعال در تجربه یک تصویر ذهنی، همان فرآیندهای ذهنی فعال در ادراک یک شیء یا تصویراند» laird, Mental models, 1985:85) (Johnson-.
ـ پیرزادنیا، عبدی و چراغی (1394) در مقاله خود تحت عنوان «تصویرپردازی هنری در سوره اعراف با تکیه بر تشبیه، استعاره و مجاز» به بررسی جلوههای تصویرگری هنری در سوره پرداخته و در پایان چنین نتیجه گرفتهاند که در این سوره از تصویرپردازی به عنوان ابزاری قدرتمند برای تثبیت معانی و ملموس نمودن آنها در پیش چشمان مخاطب استفاده شده است.
خداوند در این آیه مؤمنان (مشبه) را نهی میکند از اینکه در اختلاف و تفرقه (وجهشبه) شبیه کافران باشند؛ لذا غرض از تشبیه، نهی مؤمنان از اختلاف و تفرقه از طریق تقلید است؛ چرا که انسانها به تقلید از کسانی که زود تر به آن کار وارد شدهاند، بیشتر علاقه نشان میدهند (ابنعاشور، التحریر والتنویر، 1981: 1/287)؛ امّا اگر به بافت کلام توجه شود، دریافته خواهد شد که قرآن کریم در صدد ترسیم صفتی از صفات کافران است؛ آنها سعی داشتند میان کافران اختلاف و تفرقه ایجاد کنند؛ از اینرو قرآن کریم سعی بر آشکار کردن این صفت آنان داشته است.