چکیده:
کتاب تاریخ ماد نوشتهی ایگور میخائیلوویچ دیاکونوف (۱۹۵۸)» در سال ۱۳۶۵ خورشیدی
توسط کریم کشاورز به فارسی برگردانده شد. این کتاب حاصل پژوهشهای ژرفنگرانه و
موشکافانهی نویسندهی آن است که بنا به درخواست آکادمی علوم وقت آذربایجان انجام گرفته
است و اهمیت آن در زمان ترجمه و چاپ از آن جهت است که پیش از آن تقریبا هیچگونه
کتاب یا پژوهش علمی مستقلی در شناخت این دوره در ادبیات فارسی وجود نداشته است.
اطلاعات مورخین و باستانشناسان از این دوره تنها به نوشتههای مورخان یونانی و بعضی از
منابع جدید غربی محدود بوده است. با وجود اهمیت این منابع» از آنجا که بر منابع دستاول
یعنی کتیبهها و لوحها و مدارک باستانشناسی پایهگذاری نشده بودند» نتوانستند آنچنان که
بایسته و شایسته است خلا کمبود مدارک و منابع متقن نوشتاری را برای پژوهشگران این دوره
پرکنند. تفاوت پژوهش دیاکونوف با منابع دیگر در این است که ابتدا اطلاعات جامعی از منابع
این دوره را به دست داده و آنها را موردبررسی موشکافانه قرار داده و سپس به موضوعات
جغرافیایی و تاریخی پرداخته است. این موضوع سبب شد که کتاب تاریخ ماد دیاکونوف
بهعنوان یکی از مراجع اصلی " در این زمینه به شمار رود و هنوز هم با گذشت چندین دهه
اهمیت خود را در مطالعات ایرانشناسی و شناخت ایرانیان از این دوره همچنان حفظ کرده
است. در مجموع میتوان تاثیر پژوهشهای دیاکونوف در تاریخ ماد را از زمان ترجمه تا حال
حاضر در نوشتههای تاریخی,» زبانشناسی» قومشناسی» باستانشناسی و مطالعات میانرشتهای
در نوشتههای پژوهشگران ایرانی دید که همواره از منابع اصلی آنها بوده است. این پژوهش بر
اساس روش کتابخانهای است و هدف از آن روشن کردن بخشی از تاثیرات کتاب تاریخ ماد بر
دیدگاههای پژوهشگران ایرانی است.
The book History of Media by Igor Mikhailovich Diakonoff (1958) was translated
to Persian by Karim Keshavarz in 1966. The book is Diakonoff’s comprehensive
and meticulous researches conducted at that time, as requested the Academy of
Sciences of Azerbaijan. The compilation and translation of the book are of
importance as before the work there was not any independent books or scientific
researches on the Medes period in Persian and the information that historians and
archaeologists had about the period had been limited to the writings of Greek
historians and some modern Western sources. Such sources were important but as
they had not used primary sources, that is, inscriptions, tablets, and archaeological
documents, they could not fill the gap of the lack of authentic documents and
written sources for those who were interested in researching on this period.
Diakonoff’s work is different from other sources in the way that the work provides
the readership with a comprehensive information from the sources on this period,
carefully examines them, and then turns to geographical and historical issues.
These issues made the book one of the main sources of the field such that even
after many decades it would be important for those who want to study about Iran
and Iranians living in that period. One can see the influence of Diakonoff’s work
on the history of the Medes as it has been one of the primary sources of Iranian
researches in conducting historical, linguistic, ethnographical, archeological, and
interdisciplinary researches. Using a library method, the study aimed to show some
part of the influence of the book on the Iranian researcher’s works.
خلاصه ماشینی:
در کتاب هايي که در موضوع باستان شناسي دوره ي ماد تاکنون نوشته شـده از جمله مجموعه دروس باستان شناسي و هنر دوران تاريخي ماد، هخامنشي، اشـکاني و ساسـاني (سرافراز و فيروزمندي، ١٣٧٣)؛ تـاريخ مـاد از ديـدگاه باستان شناسـي (مهـاجرينژاد، ١٣٨٤)؛ باستان شناسي ماد (ملازاده ، ١٣٩٣)؛ و کتاب هاي متعددي که در زمينه ي شناخت پيشينه ي تاريخ کهن استان هاي غربي و شمال غرب ايران نگاشته شده نيز از منابع اصلي بوده اسـت .
از جمله ي اين مقالات : بررسي رابطه ي مادهـا و پارس هـا پـيش از ظهـور امپراتـوري هخامنشـي (ايمان پور و ديگـران ، ١٣٩٠)؛ پايـان فرمـانروايي کاسـيها و علـل فروپاشـي آن (ايمـان پور و ديگـران ، ١٣٩٢)؛ ورود کاسـيها بـه ميـان رودان و پيامـدهاي آن (جليليـان و علينيـا، ١٣٩١)؛ کاسيها (بهزادي، ١٣٦٩)؛َ انديه : شاهک نشيني در سـرزمين مـاد بـزرگ و شـاهکارهاي هنـري مارليک (ملکزاده ، ١٣٧٣)؛ شاهک نشـينَ ابـدَدان در مـاد غربـي (ملکـزاده ، ١٣٧٤)؛ يـک مأخـذ سرياني در تاريخ ماد (ملکزاده ، ١٣٧٥)؛ يادداشـت هاي مـادي: جايگـاه مادهـا در تـاريخ ايـران (ملکزاده ، ١٣٧٦)؛ مادهاي ايرانيزبان و مادهايَ انيراني (غيـر ايرانـي) زبـان (ملکـزاده ، ١٣٧٦)؛ پايان نبرد پنج ساله ي ماد و لوديه و خورشيدگرفتگي ٥٨٥ ق م (ملکزاده ، ١٣٨١)؛ تيـغ مـادي در نيام جنگاوران سيلک (ملکزاده ، ١٣٨١)؛ دژهاي مـادي و سـپاهيان آشـوري (ملکـزاده ، ١٣٨٢)؛ نوروز و گاه شماري مغانيمادي کهن غرب فلات ايران (ملکـزاده ، ١٣٧٩)؛ جغرافيـاي تـاريخي مـاد بعـد از تشـکيل پادشــاهي و گسـترش آن (٦١٢-٥٥٠ ق م ) (مـلازاده و طــاهري، ١٣٩٤)؛ بنيانگذاري اتحاديه ي مادها و اهميت منبع شناسي آن (زرين کوب ، ١٣٨٧).