چکیده:
تکنیک آشناییزدایی یکی از مختصات سبکی در ادبیات به شمار میآید که برای اولین بار توسط فرمالیست روسی"ویکتور شکلوفسکی" مطرح گردید. او کارکرد ادبیات را آشناییزدایی میدانست چون که ذهن را از عادت زدگی دور میکند و با ایجاد شعریت در کلام باعث لذت ادبی میشود. هارونهاشم رشید شاعر اسلامی معاصر از آشناییزدایی بهویژه آشناییزاداییمعنایی بهصورت گسترده بهره گرفته است. با توجه به اهمیت این مختصه در سبکشناسی، به نظر میرسد، بررسی آن در شعر هارونهاشم رشید، برای شناخت هر چه بهتر سبک شعری وی، امری ضروری مینماید. بر این اساس در پژوهش حاضر اشعار این شاعر به شیوهی توصیفی– تحلیلی از رهگذر تشخیص (آدمگونگی) مورد بررسی قرار میگیرد؛ تا میزان نقش زیباشناختی این تکنیک، در ساخت سبک شعری وی مشخص گردد؛ نتایج تحقیق بیانگر آن است که وی در بهکارگیری آشناییزدایی معنایی، مبتنی بر تشخیص توجه خاصی داشته است و میتوان گفت مهمترین ویژگی سبک شعری او به شمار میآید. تصاویری که شاعر با بهرهگیری از تشخیص ارائه میدهد بیانگر احساسات و عواطف صادقانه شاعر و دلبستگی شدید او نسبت به فلسطین و تراژدی مردمان آن است بهگونهای که همه چیز با او همنوا شده است حتی پدیدههای طبیعی و امور انتزاعی و مجرد.
تعد تقنیه الانزیاح خاصه اسلوبیه للنص الادبی. وقد تحدث عن هذا المصطلح للمره الاولی الناقد الروسی "فیکتورشکلوفسکی"، واعتبر ان وظیفه الادب لیست الا عملیه الانزیاح؛ لانها تنای بالعقل عن المالوف و الصیغ الاعتیادیه، وتقوم بخلق الشعریه فی النص، وتبعث الشعور باللذه الادبیه. وقد تجلت ظاهره الانزیاح فی شعر الشاعر الفلسطینی الاسلامی هارونهاشم رشید علی نطاق واسع ولاسیما الانزیاح الدلالی. و بالنظر الی اهمیه هذه الظاهره الاسلوبیه یبدو ان دراستها فی شعر الشاعر ضروریه لمعرفه اسلوبه الشعری. وبناء علی هذا، فان هذه الدراسه تقوم وعلی اساس من المنهج الوصفی التحلیلی بمعالجه مجموعه من قصايد هارونهاشم رشیدمعتمده فی ذلک علی تقنیه التشخیص لتوضح الدور الجمالی لهذه التقنیه فی صیاغه الاسلوب الشعری عند الشاعر. تشیر نتايج الدراسه الی ان الشاعر اهتم اهتماما بالغا بتوظیف الانزیاح الدلالی القايم علی التشخیص (الاستعاره المکنیه) وتعد هذه التقنیه من اهم السمات الاسلوبیه فی شعره. فالصوره التی بناها الشاعر علی اساس من التشخیص تفصح عن المشاعر الصادقه للشاعر ومدی صلته بقضیه فلسطین وماساه اهلها؛ فیتماشی معه کل شیء حتی المظاهر الطبیعیه والامور المجرده. و نستطیع القول ان نصوص الشاعر مستقطبه حول الایدیولوجیا الاسلامیه ومرتکزه بشکل اساسی علی انتمايه الی ثقافه المقاومه والروح الجهادیه.